Πολλοί οι κρυπτοχριστιανοί στην Τουρκία. Ένα άρθρο του Σπύρου Αθανασιάδη, που προσπαθεί να μας παρουσιάσει την πραγματική εικόνα της Τουρκίας. Την ζωή των ανθρώπων, αλλά και τους φόβους τους.
Κατά την τριήμερη επίσκεψή μου στην πρωτεύουσα του ελληνικού Πόντου, την Τραπεζούντα μου δόθηκε η ευκαιρία να συναντήσω και να συζητήσω για ώρες με κρυπτοχριστιανούς. Η κωνσταντινουπολίτικη καταγωγή μου και η δυνατότητα που είχαμε να μιλούμε την τουρκική, συνετέλεσε στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης.
Με τον εντοπισμό του πρώτου κρυπτοχριστιανού το κουβάρι ξετυλίγεται μόνο του και εύκολα μπορείς να επεκτείνεις τον κύκλο γνωριμιών, με κάποιους να είναι αρκετά προσεκτικοί στις αποκαλύψεις τους και κάποιους άλλους λαλίστατοι. Σε κάθε περίπτωση εγκυμονεί ο κίνδυνος να έχεις πέσει σε παγίδα και ο συνομιλητής σου να είναι αστυνομικός υπό κάλυψη.
Οι περισσότεροι Ελλαδίτες που επισκέπτονται τον Πόντο και είναι αρκετές χιλιάδες βλέπουν με καχυποψία τους κρυπτοχριστιανούς που τους πλησιάζουν όταν ακούν ότι ομιλούν την ελληνική. Το παράπονο αυτό μου εξέφρασε ένα σοβαρός κρυπτοχριστιανός λέγοντας ότι ενώ οι ίδιοι προσπαθούν να εξυπηρετήσουν τους ομόθρησκούς και ομοεθνείς τους Ελλαδίτες, οι τελευταίοι τους αποφεύγουν.
Μου δόθηκε η ευκαιρία να ακούσω ποντιακή λύρα από έναν επιστήμονα ο οποίος αν και δήλωσε ότι δεν είναι κρυπτοχριστιανός, ανέφερε ότι στην οικογένεια και στο χωριό του πολλοί ήταν αυτοί που μιλούσαν την ελληνική.
Περιττό να σας αναφέρω ότι αριθμός τραγουδιών που τραγουδούσε ήταν στην ελληνική ποντιακή διάλεκτο. Οι περισσότεροι ελληνικής καταγωγής Πόντιοι στη Μαύρη Θάλασσα προτιμούν τα ποντιακά αντί τα τουρκικά και στη συζήτηση που είχα μαζί τους, από συνήθεια μου μιλούσαν τα ελληνικά του Πόντου και όχι τουρκικά.
Σύμφωνα με άρθρο του περιοδικού Ακτουέλ (29-10-92) οι κρυπτοχριστιανοί του Πόντου γιορτάζουν το Δεκαπενταύγουστο, τα Χριστούγεννα , τα Θεοφάνια και άλλες γιορτές της Ορθοδοξίας. Μάλιστα, δε, την παραμονή των μεγάλων εορτών τα παιδιά λένε τα κάλαντα.
Ένας κρυπτοχριστιανός μου αποκάλυψε ότι η μητέρα του προτού βάλει το ψωμί στο φούρνο το σταύρωνε. "Τότε , εμείς δεν καταλαβαίναμε το τι σήμαινε αυτό. Νομίζαμε ότι εξυπηρετούσε το κόψιμο του ψωμιού σε τέσσερα μέρη αφού δεν χρησιμοποιούσαμε μαχαίρι. Μετά μάθαμε την αλήθεια ότι επρόκειτο για θρησκευτικό έθιμο των χριστιανών προγόνων μας".
Όταν οι τουρκικές αρχές διαπίστωσαν ότι οι κρυπτοχριστανοί άρχισαν να ενδιαφέρονται για την πραγματική τους θρησκεία και να αναζητούν τις ρίζες τους, τους απαγόρευσαν να ομιλούν την ελληνική και δια ροπάλου απαγορεύτηκαν τα μη μουσουλμανικά έθιμα। Ήταν η εποχή του "εθνοσωτήριου" πραξικοπήματος του 1980. Σημειώθηκαν αρκετά επεισόδια αλλά η τύχη χαμογέλασε τους χριστιανούς με την άνοδο στην εξουσία του Οζάλ (1983) και τους ευρωπαϊκούς προσανατολισμούς του.
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία 20 χρόνια οι κρυπτοχριστιανοί "ψάχνονται" για την πραγματική τους ταυτότητα. Όπως μου είπαν απαιτείται κάποιο χρονικό διάστημα έως ότου έλθει η ευλογημένη εκείνη μέρα που άφοβα θα φέρουν στο λαιμό τους τον σταυρό.
Οι μορφωμένοι συμμετέχουν σε διεθνή συνέδρια και ζητούν από εμάς τους Έλληνες να τους δώσουμε λίγο χρόνο έως ότου να αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους χωρίς τον φόβο του γκρίζου λύκου και του χωροφύλακα.
Σύμφωνα με το περιοδικό ΑKTUEL ο κρυπτοχριστιανός Λεμάν δήλωσε στον τούρκο δημοσιογράφο "Ναι. Είμαστε Ρωμιοί. Γιατί να απαρνηθούμε την καταγωγή μας;". Δημοσιεύει επίσης την φωτογραφίας της 95χρονης Βεατρίκης η οποία αν και ακούει στο όνομα Φατζά, δεν γνωρίζει ούτε λέξη τουρκικά.
Αυτό που ζητούν οι Πόντιοι από την Ελλάδα είναι να ενδιαφερθεί περισσότερο για τον ελληνισμό της περιοχής και όχι μόνο για τους Έλληνες της Σικελίας, του χωριού Χαμιντιγιέ Συρίας ή τους απογόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο Πενσαβάρ στα σύνορα Πακιστάν-Αφγανιστάν.
Επερώτηση στη Βουλή των Ελλήνων
Το 1992 τρεις βουλευτές της ελληνικής βουλής, κατά τη συζήτηση επερώτησης που αφορούσε τους παλιννοστούντες Ποντίους, επέκριναν την ελληνική πολιτεία επειδή αγνοεί τα αδέλφια μας στον Πόντο.
Πρόκειται για τους βουλευτές Θ. Κατσανέβα, Χ.Καστανίδη και Λ.Κωνσταντινίδη. Να τι δήλωσαν:
Κατσανέβας: "Η ύπαρξη 300.000 ή και περισσοτέρων Ελλήνων, Ρωμιών, κρυπτοχριστιανών ή εκμουσουλμανισμένων στην Τουρκία, ασφαλώς και πρέπει να ανασυρθεί από τη λήθη της εξωτερικής μας πολιτικής, την ίδια στιγμή που η Τουρκία μιλά για δήθεν καταπίεση της μουσουλμανικής μειονότητας της Δ. Θράκης. Προτείνεται να διερευνηθεί η δυνατότητα ίδρυσης νέου προξενείου ή η μεταφορά του προξενείου Αδριανούπολης στις περιοχές της Τόνιας όπου κατοικούν οι περισσότεροι έλληνες".
Καστανίδης: "Η Ελλάδα οφείλει να αποκτήσει μειονοτική πολιτική. Αυτή θα πρέπει να συμπεριλάβει μια σοβαρή κατηγορία ανθρώπων που ζουν στην σημερινή Τουρκία και χαρακτηρίζονται κρυπτοχριστιανοί".
Κωνσταντινίδης: "Βρέθηκα το καλοκαίρι στη Ρωσία και Τουρκία. Συνάντησα εκεί ανθρώπους που βαπτίζουν τα παιδιά τους "Ελλάδα", "Μήδεια", "Πατρίδα" (σ.σ. ένας από τους κρυπτοχριστιανούς που συνάντησα λέγονταν Ερμής). Ο βουλευτής απάγγειλε και ένα απόσπασμα από το βιβλίο "Οι Έλληνες στη Μαύρη Θάλασσα".
Μην τυραγνιέσαι Σόνια μου
μη βαριοκαρδίζεις
θα αλλάξεις το χρονόνομα
τουρκικό θα βάλεις.
Άνδρα παίρνεις ολόχρυσο
είναι χριστιανοπαίδι
στα φανερά Μαχμούτ Αγάς
και στα κρυφά Νικόλας
και στη Μονή μεσονυκτίς
Θα πάτε για στεφάνι
μη βαριοκαρδίζεις
θα αλλάξεις το χρονόνομα
τουρκικό θα βάλεις.
Άνδρα παίρνεις ολόχρυσο
είναι χριστιανοπαίδι
στα φανερά Μαχμούτ Αγάς
και στα κρυφά Νικόλας
και στη Μονή μεσονυκτίς
Θα πάτε για στεφάνι
H τότε Υφυπουργός Εξωτερικών Βιργινία Τσουδερού δεν διαφώνησε με τις εκτιμήσεις των βουλευτών και είπε ότι το ΥΠΕΞ έχει υπόψη του το θέμα.
Κρυπτοχριστιανοί στην Κύπρο
Ο πρώην Υφυπουργός παρά τω Προέδρω Πάτροκλος Σταύρου απαντώντας σε δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας Αθηνών (13-1-2001) για τους κρυπτοχριστανούς της Τουρκίας έγραψε (24-1-01):
"Είναι γνωστό ότι η Τουρκία μετά το 1974 μετέφερε από τα βάθη της Ανατολίας και εγκατέστησε στην Κύπρο δεκάδες χιλιάδες τούρκους. Αρκετοί από αυτούς, άγνωστο πόσοι, που εγκαταστάθηκαν στην Καρπασία, ήταν χριστιανοί. Αλλά και άλλοι, βαθύτερα μουσουλμάνοι, είχαν μέσα τους κοιμούμενη την αρχαία συνείδηση του χριστιανισμού, γιατί όχι και του Έλληνα;
Και ήταν πιο ανθρώπινοι προς τους Έλληνες γηγενείς κατοίκους, τους εγκλωβισμένους, όπως τους λέμε. Το προσφιλέστατο διακοσμητικό μοτίβο τους ήταν ο Σταυρός. Τον είχαν κεντημένο σε σεντόνια, πετσέτες και άλλα είδη. "Μας αρέσει, τον βρήκαμε από τους παππούδες μας", δηλώνουν.
Σχόλια Τουρκικού Τύπου:
Εφημερίδα Γενή Γιουζγίλ (3-11-1996)
"Έφυγαν οι Έλληνες, έμεινε η γλώσσα τους".
Και σήμερα ακόμη είναι δυνατόν να συναντήσεις ίχνη Ελλήνων στην Τραπεζούντα. Σε αριθμό χωριών της Τραπεζούντας ομιλείται η ελληνική. Τα περισσότερα παιδιά πρώτα μαθαίνουν την ελληνική και μετά την τουρκική. Άλλαξαν οι ονομασίες των τοπωνυμίων, οι εκκλησίες μετατράπηκαν σε τζαμιά αλλά οι κάτοικοι ομιλούν ακόμη την ελληνική.
Το κεφαλοχώρι Μπεσγιολ βρίσκεται σε μικρή απόσταση από 5 ελληνόφωνα χωριά. Ο πληθυσμός τους υπερβαίνει τις 5000. Στην περιοχή Τσαϋκαρά και Οφη υπάρχουν 7 ελληνικά χωριά με πληθυσμό γύρω στις 10.000. Κάποιοι κάτοικοι των χωριών δήλωσαν στον τούρκο δημοσιογράφο: "Μετά τον πόλεμο στην Κύπρο, κάποιοι συγγενείς μας εγκαταστάθηκαν στην Αμμόχωστο. Αυτοί γλίτωσαν από τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε εμείς".
Εφημερίδα Χουριέτ (29-6-1998)
"Οι νέοι του χωριού Τσάμπασι με 2000 κατοίκους απαιτούν από τις αρχές όπως δια νόμου απαγορευτεί η ελληνική που ομιλείται επί αιώνες στην περιοχή. Αιτία του ξεσηκωμού των νέων είναι η στάση της Ελλάδας στην Κύπρο. Ο κοινοτάρχης διαβεβαίωσε τους νέους ότι του λοιπού τα παιδιά δεν θα μαθαίνουν την ελληνική".
Σπύρος Αθανασιάδης
Δημοσιογράφος
http://kryptoxristianos.blogspot.gr
http://taxidiaris.blogspot.gr
http://yiorgosthalassis.blogspot.com
http://www.pontos-news.gr
http://svouranews.blogspot.com