πηγή φωτογραφίας: www.e-monastiraki.gr
Η μονή Στάνας βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τα Βραγγιανά, ανάμεσα στα χωριά Επινιανά και Τρίδενδρο, δεξιά του Ασπρορέματος και μέσα στο σπήλαιο ενός γρανιτένιου βράχου.
πηγή φωτογραφίας: eliastselos.blogspot.gr
Κρυμμένο μέσα στη σπηλιά με τα δέντρα να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του ναού, που είναι το μόνο που έχει απομείνει σήμερα απο την άλλοτε ακμάζουσα μονή, ξεχωρίζει μόνο ο τρούλος του ναού με το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα.
Από μακριά το μοναστήρι μοιάζει κρυμμένο μέσα στη σπηλιά, ενώ τα δέντρα καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της εκκλησίας και μόνο ο τρούλος του ναού με τα μονόλοβα στενόμακρα παράθυρα του, ξεχωρίζει κάτω από το χείλος του βράχου και για να φτάσουμε εκεί θα ανεβούμε τον δύσκολο χωματόδρομο με τις στροφές σε μια απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων όμως η άγρια ομορφιά του τοπίου αποζημιώνει τον επισκέπτη.
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
Σύμφωνα με την παράδοση, στα μέσα του 12ου αιώνα, βρέθηκε κατά θαυματουργό τρόπο από κτηνοτρόφους της περιοχής στο βάθος αυτής της σπηλιάς η εικόνα της γέννησης της Θεοτόκου και έτσι οι ευσεβείς κάτοικοι της περιοχής έκτισαν στο σημείο αυτό, το πρώτο εκκλησάκι.
Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι η εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε εκεί, για να προφυλαχτεί κατά την περίοδο της Εικονομαχίας τον 9ο αιώνα, από το χωριό Στάνα της Αμφιλοχίας όπου βρισκότανε, από το οποίο πήρε και το μοναστήρι την προσωνυμία "της Στάνας" ενώ μια άλλη ακόμη προφορική παράδοση αναφέρει ότι η ονομασία της προέρχεται από τις πολλές στάνες των κτηνοτρόφων που υπήρχαν παλαιότερα στη γύρω περιοχή που αποτελούσε σημαντικό σημείο αναφοράς αλλά και σημαντικό εισόδημα για τους κατοίκους.
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
Το Καθολικό της Μονής φαίνεται ότι είναι κτίσμα του 15ου ή και του 16ου αιώνα, όταν δηλαδή η ευρύτερη περιοχή των Αγράφων είχε πυκνοκατοικηθεί, λόγω της εγκατάστασης των Τούρκων στην Θεσσαλία και στις άλλες πεδινές περιοχές.
Τότε η περιοχή της Ευρυτανίας και κυρίως η περιοχή των Αγράφων, είχε πολλές χιλιάδες κατοίκους, πλούσια και σημαντική κτηνοτροφία αλλά και μία αρκετά ανεπτυγμένη βιοτεχνία.
Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται και από το πλήθος των εκκλησιών που υπήρχαν σε κάθε χωριό, από τα μοναστήρια καθώς και τις περίφημες Σχολές των Αγράφων, που άκμασαν το 16ο και 17ο αιώνα με ονομαστούς Διδασκάλους.
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
Η εκκλησία είναι σχήματος σταυρικού με τρούλο, διαστάσεων 6 x 10 μέτρα και ο τρούλος της υψώνεται περίπου στα 7 - 8 μέτρα.
Ακριβώς πίσω από τον τρούλο βρίσκεται η είσοδος της μικρής σπηλιάς, που πιστεύεται ότι βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας.
Η νότια και βόρεια κόγχη φαίνεται ότι χρησιμοποιούνταν για τα αναλόγια των ιεροψαλτών, ενώ περιορισμένη φαίνεται ότι ήταν και η ανατολική κόγχη του Ιερού Βήματος, λόγω της στενότητας του χώρου.
Μικρό, αλλά θαυμαστής τέχνης, είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενώ οι εικόνες τόσο του τέμπλου όσο κι αυτές του ναού είναι έργα ντόπιων σπουδαίων αγιογράφων της Βυζαντινής Σχολής των Αγράφων (Θεοφάνους, Διονυσίου Ιωάννου κ.ά.).
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
Στη δυτική πλευρά του καθολικού σώζονται διάφορες τοιχογραφίες, όπως και στα άλλα υψηλότερα μέρη του κυρίως ναού ενώ αρκετά ευδιάκριτες είναι οι τοιχογραφίες του τρούλου με κυρίαρχη βέβαια την επιβλητική μορφή του Παντοκράτορα Χριστού.
Οι φθορές στίς τοιχογραφίες του καθολικού προήλθαν προφανώς από την έντονη υγρασία, ένα φυσικό αποτέλεσμα της υγρότητας του σπηλαίου, αλλά και από επιχρίσματα των νεότερων, οι οποίοι είχανε την εντύπωση ότι με αυτόν τον τρόπο θα ομορφύνει ο ναός.
Στο προαύλιο της εκκλησίας η καμπάνα γράφει την ημερομηνία 1856 και ο ήχος που παράγει έχει μία εκπληκτική καθαρότητα.
Πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
πηγή φωτογραφίας: petrilia.blogspot.gr
Παλιότερα η μονή είχε και μοναχούς, οι οποίοι τρέφονταν από την καλλιέργεια των μικρών κήπων της, από την κτηνοτροφία και τις εισφορές των προσκυνητών, που με ευλάβεια και οδοιπορία πολλών ωρών έφθαναν σ' αυτή τη δύσβατη ορεινή περιοχή.
Το μοναστήρι σήμερα ανήκει στην ενορία Αγίου Γεωργίου των Επινιανών, από την οποία απέχει γύρω στα 12 χιλιόμετρα.
Ευτυχώς οι κάτοικοι τόσο των Επινιανών, όσο και των άλλων χωριών των Αγράφων δείχνουν βαθύ σεβασμό προς τη μονή, την επισκέπτονται συχνά και παρακολουθούν τις ιερές τελετές, που γίνονται εκεί από τους ιερείς των γύρω χωριών.
Επίσης, λέγεται ότι παλιότερα η μονή είχε πολλά αφιερώματα, τα οποία κατά την περίοδο 1942 - 1950 είχαν κρυφτεί σε διάφορα σημεία της.
Φαίνεται άλλωστε ότι και οι μεγάλες πέτρινες πλάκες του Καθολικού έχουν ανασυρθεί, πιθανώς για την ανεύρεση των κρυμμένων αυτών θησαυρών.
Η πρόσβαση σήμερα στην Μονή είναι δύσκολη και πραγματοποιείται από έναν χωματόδρομο με στροφές όπως άλλωστε και το μεγαλύτερο μέρος του οδικού δικτύου στα Αγραφα, μήκους 3 χιλιομέτρων περίπου.
Η Παναγία της Στάνας θεωρείται η αγία των Αγράφων και τιμάται από όλους τους Αγραφιώτες στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου ενώ στην μονή πραγματοποιούνται πολλές λειτουργίες και βαπτίσεις.
Τηλέφωνο Μονής 2237 770815 Ιερομόναχος Σάββας.
http://greekorthodoxreligioustourism.blogspot.com