Σταύρος Κυριαζάτης
Εφημέριος Λαζάτι - Αγ. Σαράντα Β. Ηπείρου.
Εγεννήθη ο 1895 στο χωριό Λαζάτι Αγίων Σαράντα. Από μικρός αγάπησε την εκκλησία και την διακονούσε κοντά στον ιερέα του χωριού.
Το 1937, μεστωμένος πια, ζήτησε να την υπηρέτηση ως ιερεύς. Τον χειροτόνησε ο επίσκοπος Αργυροκάστρου Παντελεήμων Κοτόκος. Έκανε στο Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο της Ι. Μητροπόλεως Γηρομερίου Φιλιατών και Φωτικής (Θεσπρωτίας) με δάσκαλο τον Θεόδωρο Παπανίκα. Υπηρέτησε τα χωριά Λειβαδιά, Καλτσάτι και άλλα της περιοχής. Τελείωσε το εξατάξιο δημοτικό σχολείο στο Λαζάτι. Τότε είχε πολλά παιδιά.
Στη συνέχεια μέχρι το 1967, κάπου 32 χρόνια, υπηρετούσε όλα τα χωριά της περιοχής. Δεν πληρωνόταν με χρήματα αλλά ο, τι του έδινε ο κόσμος.
Μετά την κήρυξη του νόμου αθεΐας από το καθεστώς Χότζα ο δεσπότης Δαμιανός Κοκονέσης, πρώην παρτιζάνος αξιωματικός και μέλος του Κομμουνιστικού κόμματος Αλβανίας, παντρεμένος, με παιδιά που σήμερα ζουν στο Αργυρόκαστρο, συγκάλεσε σύναξη των ιερέων. Τους διέταξε να αποσχηματιστούν. Τους πήρε τα ράσα και τους έστειλε στα χωριά τους. Όταν ήλθε στο χωριό του ο π. Σταύρος Κυριαζάτης χωρίς τα ράσα ήταν «σαν να του έγινε η κηδεία του» από το κλάμα και την πικρία του. Δεν τον γνωρίσαμε, διηγείται σήμερα ο υιός του π. Γρηγόριος Κυριαζάτης. Μαζεύτηκαν όλοι οι συγγενείς.
- Γνωρίζω για τον Δαμιανό Κοκονέση τι επίσκοπος ήταν (είπα στον παπά – Γρηγόρη). ["Ν": άνθρωπος του καθεστώτος - ο Θεός ας τον αναπαύσει].
- Ναι, Δεσπότης πού κυκλοφορούσε με το πιστόλι παπά Λευτέρη.
- Ναι, ναι… ήταν από το Πόγραδετς.
- Η οικογένειά του ακόμη σήμερα βρίσκεται στο Αργυρόκαστρο και είναι πολύ καλά.
- Έζησε πολλά χρόνια ο πατέρας μου και έζησε τρείς εποχές.
Μετά το 1990 ξαναλειτούργησε στο χωριό του. Πέρασε πολλά βάσανα αμολόγητα, παπα-Λευτέρη. Τι να πρωτοθυμηθούμε;
- Υπηρέτησε φυλακή ο πατεράς σας, παπα- Γρηγόρη;
- Όχι, ήταν ήδη 72 χρονών γέρος το 1967. Η οικογένειά του υπέφερε πολλά, τόσο τα παιδιά του όσο και τα εγγόνια του. Έχω γιό μεγάλο 50 και χρονών τον Κώστα. Μπήκε 11 χρόνια φυλακή γιατί είχε στίγμα από τον παππού του πού ήταν παπάς και ο άλλος ο παππούς του, από την γυναίκα μου, ήταν εθνικιστής και ήταν αντάρτης στο Ζέρβα. Μετά την επικράτηση του κομμουνισμού στην Αλβανία εκείνος δραπέτευσε στην Ελλάδα. Εγώ ως πατέρας του Κώστα και επειδή ήμουνα υιός του παπα Στάυρου με δικάσαν πέντε χρόνια εξορία με την θυγατέρα μου …στο Τομόρ Βερατίου όπου εργάστηκα καταναγκαστικά έργα μαζί της. Τραβήξαμε πολλά. Τι να πρωτοθυμηθούμε; Τους εξευτελισμούς, τις ειρωνείες, τις διαπομπεύσεις, τις ανακρίσεις, τους ξυλοδαρμούς, τί … τι…
- Θέλω ένα γεγονός για τον μακαριστό πατέρα σας παπα- Γρηγόρη. Αν έκανε μυστήρια, ιεροπραξίες γενικά.
- Ναι, έκανε. Έκανε κρυφά σε πολύ δικούς μας ανθρώπους με κάθε προφύλαξη. Όχι φυσικά σε εκκλησίες αλλά σε σπίτια. Τον Ι. Ναό Αγίας Παρασκευής τον είχαν αποθήκη και ως το τέλος του 1991 πού τον παραλάβαμε ήταν ερείπιο.
Άν και το 1991 είχε βαθιά γεράματα, ήδη 95 χρονών, έβαλε τα θεμέλια καινούργιου Ιερού Ναού Αγίας Παρασκευής με την βοήθεια της μητέρας Εκκλησίας της Ελλάδος. Βοήθησε συγκεκριμένα η Ι. Μητρόπολις Ν. Σμύρνης.
- Πατέρα Γρηγόριε ιερουργούσε κρύφα ο πατέρας σας;
- Ναι, αλλά κρυβόταν από όλους και από εμένα για να μην μας μπλέξει. Έκανε πολλά σε δικούς του ανθρώπους (συνέχεια ομιλίας στην κασέτα) πού είχε την εμπιστοσύνη και θρήσκευαν. Ξέρεις ότι και οι δικοί μας δεν θρήσκευαν όλοι.
- Δεν τον πρόδωσαν αλήθεια γιατί έκανε ιεροπραξίες τον μακαρίτη παπά-Σταύρο;
- Δεν πρέπει να πω τέτοια πράγματα (καταλαβαίνουμε, τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται).
- Δεν θα πούμε ονόματα.
- Θα ήθελα να με ρωτήσετε ό,τι άλλο. Που να θυμηθώ και εγώ τόσα που περάσαμε. Και για μένα να σου είπω αλλά δεν αξίζει.
- Εσείς που είστε παιδιά του παπά- Σταύρου δεν είχατε επιπτώσεις, κυρώσεις από το καθεστώς Χότζα;
- Εγώ είμαι μοναχογιός και τρείς αδελφές ακόμη. Όχι μόνο σε εμάς αλλά και στα εγγόνια του υπήρχαν επιπτώσεις. Ο γιός μου, όταν έγινε 22 χρονών ηλικία ζητούσε ναρθεί στην Ελλάδα να ιδή τον παππού του τον άλλον που σας είπα ότι ήταν παλαίμαχος στην αντίσταση με τον Ε.Δ.Ε.Σ. Συνελήφθηκε και δικάστηκε 11 χρόνια φυλακή και τα έκανε μέσα όλα εξ ολοκλήρου. Τώρα βρίσκεται αυτού στην Αθήνα με την οικογένεια του.
- Ο μακαρίτης ο παπά- Σταύρος δεν πήγε καθόλου φυλακή;
- Ω! Την εποχή εκείνη που επιβλήθηκε αθεϊα (το 1968) γελοιοποιήθηκε σε όλα τα χρόνια.
- Γιατί; Με ποια δικαιολογία;
- Μια Πασχαλιά, μεγάλη εβδομάδα ήταν. Μάζεψαν δύο χωριά που ήταν εδώ κοντά σε λαϊκή συνέλευση και τους διάβασαν ένα κατηγορητήριο. Του λένε: εδώ Σταύρο κτύπησες την καμπάνα αλλιώς για να θυμίσεις στους συντρόφους την παλιά συνήθεια ναρθούν στην εκκλησία. Θέλεις να μας καταστρέψεις το λαό και την πρόοδο. Σου δώσαμε την ευκαιρία επειδή είχες μεγάλη ηλικία (ήταν 72) ετών να μην πας φυλακή (επειδή ήταν παπάς και μόνο αυτό εννοούν). Σήμερα εσύ είσαι αχάριστος στο κόμμα.
- Μα τι έκανε;
- Του είχαν αναθέσει να κτυπάει την καμπάνα το πρωϊ να πηγαίνουν στην δουλειά οι άνθρωποι. Το βράδυ έκανε πάλι το ίδιο. (Ήθελαν να τον γελοιοποιούν. Εκείνος προτίμησε να κτυπάει την καμπάνα αρκεί να την ακούν οι άνθρωποι άσχετα που την χρησιμοποιούσε διαφορετικά το κόμμα).
Την Μεγάλη Παρασκευή δεν βάσταξε τέτοια ημέρα ο παπά-Σταύρος και χτύπησε πένθιμα την καμπάναυπενθυμίζοντας την σταυρωμένη Παρασκευή. Αυτό ήταν όλο και τον γελοιοποίησαν σε δύο χωριά και του επέβαλαν κατ’ οίκον περιορισμό, φυλακίστηκε στο ίδιο του το σπίτι και απαγορευόταν να του μιλούν οι άλλοι.
- Εσύ υπέφερες παπά Γρηγόρη;
- Έ! Και εγώ πήγα φυλακή 5 χρόνια στο Τομόρι στην κεντρική Αλβανία μαζί με την κόρη μου την μεγάλη.
- Γιατί παπά – Γρηγόρη; με ποια κατηγορία;
- Απλώς επειδή ήμουν Έλληνας, γιός του παπά-Σταύρου και είχα πεθερό που διέφυγε στην Ελλάδα έψαχναν αιτία.
- Έκανα ένα γαμπρό στην κόρη μου. Δίκασαν το γαμπρό μου ότι είχε ελληνικά αισθήματα και τον έστειλαν στην φυλακή. Εγώ επειδή προστάτεψα και συμπαραστάθηκα στην κόρη μου δικάστηκα μαζί με την κόρη μου πέντε χρόνια στο Τομόρι σε κολχόζ στις αγροτικές φυλακές. Την υπηρέτησα στην εξορία όλη με το κορίτσι μου πέντε χρόνια.
- Σήμερα είναι παντρεμένη.
- Ναι έχει τέσσερα παιδιά και τώρα είναι στην Αθήνα
- Εσύ ήσουνα παντρεμένος όταν πήγες φυλακή;
- Ναι το 1975-1980 πήγα φυλακή ήμουνα μεγάλος στην ηλικία.
- Τα παιδιά τα άλλα που ήταν;
- Ήταν πίσω μόνα τους με την μητέρα μόνον.
- Για τον μακαρίτη τον παπά-Σταύρο θυμάσαι άλλα γεγονότα έτσι με την καμπάνα. Τι έγιναν οι ιερατικές του στολές; Τα ιερά του βιβλία τι έγιναν;
- Ήρθε μια επιτροπή από το κόμμα. Του λένε «δείξε μας που έχεις τα εκκλησιαστικά βιβλία και τα εκκλησιαστικά ρούχα σου;» Τι να έκανε ξέρεις πόσο δύσκολα ήταν. Τους έδειξε το σεντούκι που ήταν μέσα όλα. Εκείνοι μόλις τα είδαν τα άρπαξαν και πήγαν έξω από την εκκλησία και τα έκαψαν όλα. Εκείνος κάθισε σε μία άκρη και οδυρόταν, έκλαιγε απαρηγόρητα. Το θυμάμαι σαν τώρα.. Του έμεινε κάπου αλλού είχε ένα ιερατικό, ένα σταυρό αγιασμού αυτά του είχαν μείνει αυτά έχω εγώ σήμερα κειμήλια.
- Μέσα σ’ αυτήν την επιτροπή είχε Έλληνες Βορειοηπειρώτες;
- Όλοι ήταν Έλληνες. Δυστυχώς αυτοί ήταν χειρότεροι από τους άλλους.
- Σήμερα αυτοί που είναι; Τα παιδιά τους που είναι, τι λένε;
- Ω! Είναι καλύτερα από τ’ εμάς αυτοινοί. Αυτού στην Αθήνα το παίζουν πατριώτες.
- Δυστυχώς εμείς δεν γνωρίσουμε τι ήταν ο ένας και τι ο άλλος και έτσι….
- Πιο καλύτερα ας τους κρίνει ο Θεός και αυτούς και εμάς.
- Ο πατέρας σας ήξερα καλά τα αλβανικά;
- Όχι, όχι, δεν καταλάβαινε τα αλβανικά αυτός. Τότε εδώ είχαν σχολεία δεν μιλούσαν καθόλου εδώ στα χωριά αλβανικά.
- Πάτερ Γρηγόριε, να σας διαβάσω λίγο ποιους ιερείς βρήκα σε όλη την επικράτεια της Αλβανίας που επέζησαν του καθεστώτος του Χότζα.
- Να σας δώσω, πάτερ Ελευθέριε, το τηλέφωνον της Ι. Μητροπόλεως Αργυροκάστρου μήπως βρεις και άλλους. Επίσης το τηλέφωνον της Ι. Μητροπόλεως Βερατίου, Αυλώνος και Κανίνις και μήπως έχει και εκεί. Εκεί νομίζω υπάρχει ένας παπά – Βαγγέλης.
- Σας ευχαριστώ, πατέρα Γρηγόριε, για όλα. Κάνουμε ένα ευλαβικό μνημόσυνο, εγώ σαν ένας απλός χριστιανός και εσείς ως υιός, σήμερα στον πατέρα Σταύρο Κυριαζάτη που τόσα πολλά υπέφερε από το κομμουνιστικό καθεστώς της Αλβανίας από το 1945-1990.
Από το βιβλίο «ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΝΟΙ ΠΟΥ ΕΠΕΖΗΣΑΝ ΤΟΥ ΑΘΕΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ (1945-1990)» (2001), με συγγραφέα τον π. Ελευθέριο Απ. Καρακίτσιο (Πρωτοπρεσβύτερο – Καθηγητή), σελ 152-158
https://proskynitis.blogspot.com