Γεράσιμος Βῶκος (1894)
Ἡ βροχὴ ἔπιπτε ραγδαία, ἀτελεύτητος ἀπὸ τῆς 11ης νυχτερινῆς. Τὴν 1ην μετὰ τὸ μεσονύκτιον ἦτο πλέον σωστὸ μπουρίνι.
Ὁ σκοπὸς τῆς ἀνατολικῆς πλευρᾶς τῶν φυλακῶν τοῦ Παλαιοῦ Στρατῶνος, τρυπωμένος εἰς τὴν σκοπιάν του, ἑξαφνίστηκε,
ὅταν ἤκουσε τὸν ἠχηρὸν βηματισμόν μου μέσα εἰς τὰ νερὰ καὶ τῂς λάσπαις καὶ ἐπρόβαλε τὴν κεφαλήν του, διερευνῶν ἐν τῷ ἠμίφωτι, ὅπερ ἐσκόρπιζεν ὁ μετεωριζόμενος ἀπὸ τῆς σιδηρᾶς κρεμάστρας του φανὸς τοῦ φωταερίου.
-Ὁ Ἅγιος Ἐλισσαῖος; τὸν ἠρώτησα.
-Ποιός;
-Ὁ Ἅγιος Ἐλισσαῖος, μιὰ μικρὴ ἐκκλησία… κἄπου ἐδῶ κοντά, δὲν τὴν ξέρεις;
-Ὄχι! ἐβρυχήθη καὶ ὑπεχώρησεν ὑπὸ τὴν σκοπιάν του.
Τότε ἔκαμψα δεξιᾷ εἰς τὴν τύχην καὶ μετὰ τινὰ βήματα διέκρινα ἐν ἀορίστῳ σχήματι τὸν ναΐσκον χωσμένον εἰς τὰ βάθη τοῦ κιγκλιδωτοῦ περιβόλου καὶ εἶδα τὸ φῶς του τὸ ἀνέσπερον...
νὰ σελαγίζῃ μελαγχολικὸν καὶ μυστηριῶδες ὑπὸ τὴν θυρίδα τῶν ἀδύτων τοῦ ἱεροῦ βωμοῦ…
……
Ὅταν εἰσῆλθα, ἐδέησε νὰ σπρώξω δι’ ὅλης τῆς δυνάμεως τοῦ σώματός μου καὶ τότε ἡ θύρα ἠρέμα ὑπήκουσε, τῆς ἀνθρωπομάζης, ἥτις ἐπλήρου τὸν ναΐσκον, ἁπαλώτατα καμφθείσης πρὸς τὰ ἔνδον, ὥστε εὑρεθῆ τόπος καὶ δι’ ἐμέ. Ἀλλὰ θόρυβος ἐγένετο πάραυτα, διότι παιδίον ἀνήσυχον καὶ αὐθαδέστατον παρηνόχλει τὰς πλησίον του ἰσταμένας γραίας καὶ μία τούτων τοῦ ἐπετέθη δι’ ὑβριστικῶν κραυγῶν. Ἦσαν δὲ γραῖαι πολλαὶ καὶ γυναῖκες ὡρίμου ἡλικίας καὶ νεανίδες τρυφερώταται καὶ μητέρες μετὰ τῶν θηλαζομένων νηπίων εἰς τὰς ἀγκάλας, τινὲς ἐξημμέναι ἐν τῇ ἀσφυκτικῇ θερμοκρασίᾳ τοῦ στενοῦ ἐκείνου χώρου, ἄλλαι νησταλέαι καὶ κατάκοποι, αἱ πλεῖσται πληκτικώτατα ἐστοιβαγμέναι ἐν τῷ διαμερίσματι τοῦ γυναικωνίτου, ὅστις ἐχωρίζετο ἀπὸ τοῦ ναοῦ διὰ λεπτοῦ διαφράγματος μὲ θύραν εἰς τὸ μέσον καὶ τετράγωνα παράθυρα ἑκατέρωθεν ὡς ἂν ἦτο πτωχικῆς οἰκίας δωμάτιον. Σκιαὶ ἐπλανῶντο ἐπὶ τὰ γυναικεῖα ταῦτα πλήθη, σκιαὶ ἐπιτείνουσαι τὴν μυστηριώδη γοητείαν τοῦ ταπεινοῦ τούτου οἴκου τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ φῶς τοῦ πρώτου πολυελαίου δὲν ἔφθανεν ἕως ἐκεῖ καὶ μόνον κυανοχρόου μεγάλης κανδήλας ἀπὸ τοῦ μέσου ἀνηρτημένης ἡ μελιχρὰ ἀνταύγεια καὶ τῶν ἄλλων κανδηλίων τὸ ὠχρὸν φῶς διασκέδαζον ἐπ΄ ὀλίγον τὰ πυκνὰ σκότη τοῦ γυναικωνίτου.
Ἄνθρωποι τοῦ λαοῦ ἵσταντο πρὸ τῶν γυναικὼν εὐλαβῶς, ἐν ἀφορήτῳ συνωστισμῷ, τὰ δεινὰ τοῦ ὁποίου ηὔξανεν ἡ ἀποπνικτικὴ θερμοκρασία τόσῳ ποῦ ἕνας χονδρὸς μὲ πρόσωπον πανσεληνοειδὲς ἐζήτησε ν’ ἀφήσουν τὴν θύραν ἀνοικτὴν καὶ διὰ νὰ μὴν ὑποφέρουν αἱ γυναῖκες μέσα εἰς τὸ ἄλλο διαχώρισμα, ἀλλ’ ἀντέστη ἕτερος ἐκ τοῦ πλήθους συνοδεύων κυρίαν ὑαλοπτοφόρον, ἡ ὁποία ἐφαίνετο ὅτι ἐστενοχωρεῖτο πρὸ τοῦ συρφετοῦ τῶν γραϊδίων καὶ τῶν ἄλλων γυναικῶν τοῦ ὄχλου, εἶχε δὲ δύσθυμον τὸ ἦθος ὡς ἐὰν ἤθελε τὴν ἐκκλησίαν δι’ ἑαυτὴν καὶ μόνην. Καὶ ἠκούσθησαν ἀνταλλασσόμενα μεταξὺ τῶν δύο ἀνδρῶν ζωηρόταται ἐκφράσεις καὶ τὰ βλέμματά των ἄγρια συνηντήθησαν, ἀλλ’ ὑπεχώρησεν ὁ πρῶτος ἀποφασισθέντος νὰ πάῃ οὗτος παρὰ τὴν θύραν διὰ νὰ δέχεται τὴν φρεσκάδα τῆς ὑπαίθρου καὶ τῆς βροχῆς εἰς τῂς πλάταις του, ἀφοῦ τὸ ἤθελε, καὶ νὰ λάβῃ ὁ δεύτερος τὴν θέσιν τοῦ πρώτου.
….
Τοῦ ὄρθρου ψαλλομένου, ἀντήχησεν εἰς γνήσιον βυζαντινὸν μέλος, περιπαθὲς καὶ σεμνότατον, ἡ φωνὴ τοῦ δεξιοῦ ψάλτου, ψάλλοντος ἐκ τοῦ κανόνος τὴν ς΄ ὠδὴν τοῦ προφήτου Ἰωνᾶ:
«Ἐβόησα ἐν θλίψει μου πρὸς Κύριον τὸν Θεόν».
Καὶ ἀνταπήντησε μετ’ ὀλίγον ὁ ἀριστερὸς ψάλτης ὑπὸ τὸν αὐτὸν τόνον τῆς μελωδίας, δι’ ὑποκώφου φωνῆς:
«Καὶ ἔλθοι πρὸς σὲ ἡ προσευχή μου, πρὸς ναὸν τὸν ἅγιόν σου».
Ἦσαν δὲ οἱ ψάλται, ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης καὶ ὁ Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης, οἱ ἀπὸ Σκιάθου δίδυμοι διηγηματογράφοι καὶ τρυφερωτάτοι συγγραφεῖς, ἀληθεῖς καὶ εὐσεβεστάτοι οὗτοι Χριστιανοί.
Ὁ πρῶτος ὁ καὶ ἐν τῇ «Ἀκροπόλει» συνάδελφος εἶχε μεταρσιωθῇ ἐν τῇ ἐκπληρώσει τῶν ἱερῶν τούτων καθηκόντων. Αἴγλη ἀπολύτου εὐτυχίας ἐφώτιζε τὴν δασύτριχα μορφήν του μὲ τὴν σγουρὰν μαύρην γενειάδα καὶ τὴν ὁμοιόχρωμον πλουσίαν κόμην. Ἦτο ἀγνώριστος καὶ ἡ μορφὴ ἐκείνη ἡ τόσῳ σκυθρωπὴ κατὰ τὰς ὥρας τῆς ἐργασίας ἐδῶ εἰς τὸ γραφεῖον, ἐφαιδρύνετο ὑπεράνω του ἱεροψαλτικοῦ ἀναλογίου. Ἔψαλλε δὲ ὁ συγγραφεὺς τῆς «Νοσταλγοῦ» μετὰ ζέσεως καὶ πάθους ἀληθινοῦ, ἐντείνων τὴν φωνήν, τηρῶν τὸν χρόνον διὰ βιαίας καταφορᾶς τῆς χειρὸς του ἐπὶ τοῦ ἐρείσματος τοῦ στασιδίου, ἀλλὰ τηρῶν συγχρόνως καὶ τὴν τάξιν τοῦ ναοῦ, ὁσάκις κανεὶς παρεξετρέπετο ἢ ἐθορύβει, ὅταν συνέβαινεν ὁ λαμπαδάριος ὁ καλὸς κἀγαθὸς Χριστοφίλης νὰ προτρέχῃ εἰς τὴν ἐκπλήρωσιν τῶν καθηκόντων του. Τότε ὁ Παπαδιαμάντης μετεβάλλετο εἰς αὐστηρότατον ἐπιτιμητὴν καὶ ἐπεφώνει καὶ ἐπετίμα καὶ ἐκραύγαζεν.
Ὁ ἄλλος ἀπέναντι, ὁ συγγραφεὺς τοῦ Δεκατιστοῦ εἶχε τὸ ἦθος ταπεινότερον καὶ ἐφαίνετο βυθισμένος εἰς ὄνειρον θρησκευτικῆς ἀφωσιώσεως καὶ λατρείας. Ἐπακουμβῶν ἐπὶ τοῦ ἐρείσματος τοῦ στασιδίου δι’ ἀμφοτέρων τῶν χειρῶν ἔκλινε τὴν φαλακρὰν κεφαλήν του μὲ τὴν μακρὰν μαύρην γενειάδα, τὸ λεῖον μέτωπον καὶ τὴν γρυπὴν ρῖνα καὶ ἡμικλείων τοὺς ὀφθαλμούς, ἔψαλλεν ἠρέμα, μόλις ἀκουόμενος. Καὶ ἦτο τὸ θέαμα τῶν δύο αὐτῶν ἀπὸ Σκιάθου θεοπνεύστων συγγραφέων κατανυκτικώτατον καὶ ἐγὼ ἀπεθαύμαζον αὐτούς, ὅτι δὲν ἤξευρον μόνον νὰ περιγράφουν τόσῳ θαυμασίως εἰς τὰ διηγήματά των θρησκευτικὰς σκηνάς, καὶ ἐκκλησιαστικὰ ἐπεισόδια, ἀλλ’ ἦσαν ἐν ταυτῷ ἀπροσποίητοι καὶ δεινοὶ ἀπὸ ἱερᾶς πεποιθήσεως καὶ χρηστοῦ συνειδότος τελετάρχαι τοιούτων τελετῶν καὶ πανηγύρεων, ὑπέροχοι πρόμαχοι τοῦ γνησιωτέρου βυζαντινοῦ μέλους, τὸ ὁποῖον τινες κακοζήλως ἀνέλαβον νὰ παραμορφώσουν ὑπὸ τὸ κωμικὸν ἔνδυμα ὀθνείας καὶ ἐστρεβλωμένης μουσικῆς.
…..
Ἐν τῷ μεταξύ, ὄπισθεν τοῦ χθαμαλοῦ τέμπλου καὶ πρὸ τοῦ βωμοῦ ὁ ἱερεὺς ἐτέλει τὴν προσκομιδὴν καὶ παρίσταντο αὐτῷ δεξιᾷ ἕτερος λειτουργός τοῦ Ὑψίστου μὲ ἔνδυμα ἀνεπίσημον καὶ ἕνας καλόγηρος μὲ πυκνὸν χιονῶδες γένειον. Ἦσαν δὲ οἱ τοῖχοι τοῦ ἱεροῦ βήματος ἔμπλεοι τοιχογραφιῶν, νεωτέρας καὶ παλαιᾶς γραφῆς ἀναμίξ, συγχεομένων ἐν τῆ σκιᾷ ἐφ’ ὅσον ἀπετυποῦντο ἄνωθεν ἐπὶ τῶν καμπυλουμένων τοίχων τοῦ βωμοῦ, τῆς κόγχης τῆς ἱερᾶς τραπέζης, ἐπὶ μᾶλλον συγκεκριμένων, ὅταν ἐν ὀρθοστασίᾳ ἐφαίνοντο κάτω παρὰ τὸ δάπεδον εἰκόνες ἁγίων καὶ προφητῶν, τόσῳ ζωηραὶ ἐνίοτε, ὥστε τὰς συνέχεε κανεὶς μὲ τοὺς παρισταμένους παρὰ τὸν ἐφημέριον δύο ἄλλους λειτουργοὺς τοῦ Ὑψίστου.
Γύρω τοῦ ναοῦ ὁ διάκοσμος ἦτο πτωχικὸς καὶ ἄνευ καλαισθησίας. Ὑπὲρ τὸ στασίδιον τοῦ δεξιοῦ ψάλτου ἀνηρτᾶτο ἡ εἰκὼν τοῦ προφήτου Ἡλίου καὶ παρὰ ταύτην ἡ εἰκὼν τοῦ προφήτου Ἐλισσαίου, ἄνωθεν δὲ ἀπαίσιον εἰκόνισμα τῶν δεινῶν τῆς Κολάσεως μὲ τὰ τάρταρα φλογοβολοῦντα καὶ τοὺς δαίμονας καὶ τὸν ἀδηφάγον δράκον. Τοῦ τέμπλου αἱ ἁγιογραφίαι ὅλαι κατασκευάσματα νεωτέρων ἁγιογράφων, ἀκαλαίσθητα, ἄνευ ἐμπνεύσεως καὶ ζωῆς τόσῳ ποῦ ἕνας Ἰησοῦς ὁμοιάζει καταπληκτικῶς πρὸς τὸν Ἰωάννην καὶ ἀδύνατον νὰ διακρίνῃ κανεὶς ἐκ τῆς μορφῆς, τὶς ὁ υἱὸς τῆς Παρθένου καὶ τὶς ὁ ἀνάδοχος τοῦ Θεανθρώπου. Καὶ ἔναντι δύο μανουάλια καὶ ὕπερθεν δύο πολυέλαιοι καὶ κανδῆλαι καὶ ὑπὲρ πάντα ὡς θέμα ἐπαναπαύσεως τῶν αἰσθήσεων, γαλήνης, μυστηρίου καὶ ἐξάρσεως ἡ κυανόχρους ἐκείνη κανδήλα, ἡ προχέουσα τὸ ἁπαλόν της φῶς πρὸς τὸν γυναικωνίτην.
Ἤδη ἀντήχησεν ἡ ἐννάτη καὶ τελευταία ᾠδὴ τοῦ Κανόνος. Καὶ ὁ Μωραϊτίδης ὁ ἑκουσίως καὶ ἐκ μετριοφροσύνης ψάλλων ἀριστερᾷ πράγματι δὲ ἐκκλησιάρχης καὶ τυπικάρης καὶ ὁ Παπαδιαμάντης ὁ ἱστάμενος δεξιᾷ, ὄχι διότι θεωρεῖ τὸν ἑαυτὸν του καλλίτερον, ἀλλὰ ἁπλῶς καθ’ ἅ μοῦ ἔλεγε, διὰ νὰ κάμνῃ καυγάδες καὶ νὰ διώχνῃ τοὺς παρεισάκτους ἐθελοντὰς ψάλτας, τοὺς μὴ ψάλλοντας αὐστηρῶς κατὰ τὸ γνήσιον βυζαντινὸν ὕφος, ἀμφότεροι, τοῦ Παπαδιαμάντη ψάλλοντος πρώτου, ἐτόνισαν μὲ ἔντονον καὶ χαρμόσυνον φωνὴν τὴν ᾠδὴν ταύτην τοῦ Κανόνος:
«Εὐαγγελίζου γῆ χαρὰν μεγάλην. Αἰνεῖται οὐρανοὶ Θεοῦ τὴν δόξαν. Ὡς ἐμψύχῳ Θεοῦ κιβωτῷ ψανέτω μηδαμῶς χεὶρ ἀμυήτων, χείλη δὲ πιστῶν τῇ Θεοτόκῳ ἀσιγήτως, φωνὴν τοῦ ἀγγέλου ἀναμίλποντα ἐν ἀγαλλιάσει βοάτω: Χαῖρε, κεχαριτωμένη ὁ Κύριος μετὰ Σοῦ».
Τότε ὁ λαμπαδάριος ὁ καλοκάγαθος ἐκεῖνος Χριστοφίλης ὁ ψιλόλυγνος, μὲ τὸν μακρὺν λαιμὸν καὶ τὰ κοντὰ φαγωμένα μουστάκια, ἀλλὰ καὶ τόσῳ συμπαθής, ἔσπευσε ν’ ἀνάψῃ τὰ κηρία τοῦ πολυελαίου. Καὶ ἐκίνησε τοῦτον εἰς ἔνδειξιν χαρᾶς, ἐνῷ ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ βήματος ἐπρόβαλλεν ὁ παπᾶ-Χρύσανθος θυμιατίζων. Ἦν δὲ οὗτος παχύτατος καὶ βραχύσωμος ἔχων καὶ μεγάλην τὴν κεφαλὴν καὶ ἄφθονον τὴν κόμην καλύπτουσαν εἰς ἁδροὺς πλοκάμους τὸν τράχηλον καὶ τὴν γενειάδαν ψαρὰν καὶ δασεῖαν περιβάλλουσαν τὰς παρειὰς εἰς μέγα ἡμικύκλιον, ὀφθαλμοὺς δὲ μεγάλους, ἀμυγδαλωτούς, ὅπως τοὺς λέγουν, μὲ τὰς βλεφαρίδας μακρὰς, πανομοιότυπον Παντοκράτορος ἀπὸ ἐκείνους τοὺς τεραστίους, ποῦ ζωγραφίζουν ὑπὸ τοὺς θόλους τῶν μεγάλων ἐκκλησιῶν.
Καὶ ὁ ὄρθρος ἐξηκολούθησεν, ἀκουσθέντων κατόπιν τῶν αἴνων καθ’ οὓς ὁ παπᾶ-Χρύσανθος κατῆλθε πρὸς τὰ πλήθη τῶν πιστῶν καὶ ἔχριεν αὐτά. Διακρίνας γυναῖκα γνώριμον αὐτῷ τὴν προσεφώνησεν:
-Εὐλογημένη, ἀπὸ τὴν Πάτρα βρέθηκες ἐδῶ! Πῶς τοῦτο τὸ θαῦμα;
Ἦτο ταχὺς καὶ ἄλκιμος κατὰ τὴν τέλεσιν τῶν ἱερουργικῶν του καθηκόντων ὁ παπᾶ-Χρύσανθος, φιλομειδὴς πρὸς ὅλους καὶ πρὸς ὅλας, ἀγαθότατος, ἀφελέστατος, τύπος εἰλικρινοῦς Λευΐτου, ἐπὶ πλέον δὲ μεγαλοπρεπής, σωστὸς Παντοκράτωρ τοῦ ναΐσκου ἐκείνου, τὸν ὁποῖον μόνος αὐτὸς ἤρκει νὰ πληρώσῃ διὰ τῶν διαστάσεών του ἢ νὰ βαστάσῃ ἐπὶ τῶν εὐρέων ὤμων του.
….
Ἀλλ’ ἤδη εἶχε τελειώσει ὁ ὄρθρος καὶ μετὰ τὴν εὐλογίαν τῶν ἄρτων, ἐμπῆκαν εἰς τὴν λειτουργίαν. Πάραυτα δὲ ὁ λαμπαδάριος Χριστοφίλης, κόψας τὸν ἄρτον εἰς μικρὰ τεμάχια, ἤρχισε νὰ διανέμῃ αὐτὸν εἰς τοὺς πιστούς, ἀλλὰ τοῦτο ἦτο προφανὴς παρατυπία καὶ ὁ Παπαδιαμάντης ὅταν τὰ πλήθη μετὰ βουλιμίας ἐξέτεινον τὰς χεῖρας πρὸς τὸ κοφίνιον, ἀνεκραύγασε κατηγανακτημένος:
-Σκάνδαλον! Σκάνδαλον! Ἔπρεπε νὰ τὸν μοιράσῃς μετὰ τὸ ἀντίδωρον, ἀδελφέ!…
Κατὰ σύμπτωσιν τὴν στιγμὴν ἐκείνην νεανίας τις ἐπακουμβήσας εἰς τὸ ἀριστερὸν μανουάλι, ἠπείλει νὰ τὸ καταρρίψῃ. Καὶ ὁ συγγραφεὺς τῆς «Νοσταλγοῦ» ἐκτελῶν χρέη εὐταξίου ἀνέκραξεν δυνατά, ὀργισθεῖς:
-Μὴν ἀκουμβᾶς ’στο μανουάλι! Φὺγ΄ ἀπ’ ἐκεῖ!
Τοιαῦτα ἐπεισόδια συμβαίνουν τακτικώτατα εἰς τὸν Ἅγιον Ἐλισσαῖον, ἀλλ’ ἦσαν τὴν νύκτα τῆς Πέμπτης ζωηρότατα καὶ ἱκανῶς θορυβώδη, διότι καὶ ὁ συνωστισμὸς τοῦ πλήθους ἦτο πράγματι ἀπροσδόκητος. Καὶ μετὰ τὸν ἑσπερινόν, πρὶν ἀρχίσῃ ὁ ὄρθρος, περὶ τὴν 11ην, εἶνε ἀληθές, ὅτι ὁ παπᾶ-Χρύσανθος, οἱ δύο ψάλται καὶ τὸ ἄλλον ἐπιτελεῖον τῆς ἐκκλησίας ἀπεχώρησαν εἰς τὸ γειτονικὸν καφενεῖον διὰ νὰ βαρυνθῇ καὶ φύγῃ ὁ πολὺς κόσμος, ὁ ὁποῖος τοὺς ἐνοχλεῖ, καὶ τοὺς ταράσσει, ἀλλ’ αἱ γραῖαι παρέμειναν ἐκεῖ πισταὶ εἰς πεισμάτων καὶ πρὸς μεγάλην δυσαρέσκειάν των.
Καμμιὰ φορὰ μάλιστα ὁ Μωραϊτίδη, ὅταν γίνωνται ἀγρυπνίαι εἰς τὸν Ἅγιον Ἐλισσαῖον καὶ γίνονται περὶ τὰς τριάκοντα ἐτησίως, παρατείνει τὴν ἀνάγνωσιν τῶν Ὡρῶν διὰ νὰ φεύγῃ ὁ πολὺς κόσμος καὶ ἐνίοτε ἐπιτυγχάνει. Οὕτω δὲ ὁ ποιητικὸς ναΐσκος διασώζει τὴν ἐρημικήν του ποίησιν καὶ οἱ δίδυμοι ἀπὸ Σκιάθου συγγραφεῖς ψέλνουν μὲ περισσοτέραν κατάνυξιν καὶ μὲ περισσότερον κέφι.
….
Μικρὸν ὡρολόγιον τῆς ἐκκλησίας, ξυπνητῆρι ἀπὸ νίκελ, τοποθετημένον εἰς μικρὰν κινέζεκην ἐταζέραν ἀριστερᾷ ἐπὶ τῶν τοίχων ἐδείκνυεν ἤδη τετάρτην πρωινήν.
Ἡ λειτουργία ἦτο περὶ τὸ τέλος της.
Ὑδραῖος πλοίαρχος, ὁ μπάρμπα Μάνθος, ὑπέργηρος, ἀδύνατος, μὲ λεπτὸ – λεπτὸ ὁλόλευκο μουστακάκι κλίνον πρὸς τὰ κάτω, γνησία μορφὴ ἀσκητοῦ, σεβαστὸς ἀνήρ, κόσμον διαπλεύσας μὲ τὰ δυὸ του καράβια εἰς τὴν καλὴν ἐποχήν, ἤδη δὲ ἀνερχόμενος ἐπίτηδες ἐκ Πειραιῶς διὰ νὰ λέγῃ τὸ Πιστεύω εἰς τὸν ἅγιον Ἐλισσαῖον, ὁσάκις γίνονται ἀγρυπνίαι, τὸ εἶπε σιγὰ – σιγὰ καὶ μὲ γλυκεῖαν φωνήν.
Μεθ’ ὅ ὁ παπᾶ-Χρύσανθος ἔκραξεν:
Ἄνω σχῶμεν τὰς καρδίας…
Ἀλλ’ ἰδών, ὅτι κἄποιος ἐκεῖ κοντὰ ἐγελοῦσε, τοῦ ἐφώναξε αὐστηρότατα:
-Ἔχουμ’ αὐλὴ κι’ ὅποιος θέλει νὰ γελάῃ πάει ἔξω!
Συγχρόνως ὁ Παπαδιαμάντης ἔστρεψε τὴν κεφαλὴν καὶ βλοσυρώτατα ἠτένισε τὸν παρεκτραπέντα.
Καὶ πάλιν ἀντήχησε μετὰ μικρὸν ἡ γλυκεῖα φωνὴ τοῦ ἐξ Ὕδρας γηραιοῦ πλοιάρχου, λέγοντος τὸ Πάτερ ἡμῶν. Τὰ πλήθη δ’ ἐν τῷ μεταξὺ ἤρχισαν ἀραιούμενα καὶ ὁ Παπαδιαμάντης ἔδωκε τὸ σύνθημα τῆς ἀναχωρήσεως.
….
Ἡ βροχὴ ἐπιπτεν ἀκόμη ραγδαία. Ἠθελήσαμεν νὰ διαβῶμεν ἀπὸ τοῦ Ψυρῆ, μήπως καὶ εὕρωμεν κἀνὲν καφενεῖον ἀνοικτὸν νὰ καταφύγωμεν.
Παρὰ τὴν ὁδὸν Μιαούλη ὑπὸ τὴν ἐκ ψευδαργύρου σκιάδα ἑνὸς μεγάλου καταστήματος εἶχον στριμωχθῆ πολλὰ γυναικόπαιδα, προερχόμενα πιθανῶς ἐκ τῆς ἀγρυπνίας τῆς Μητροπόλεως καὶ ζητήσαντα ἐκεῖ καταφύγιον ἐκ τῆς βροχῆς.
Ἀλλ’ εἰς τοῦ Ψυρῆ, ὅλα τὰ μαγαζειὰ ἦσαν ἐρμητικῶς σφαλισμένα. Ἀπεφασίσαμεν νὰ πᾶμε εἰς τοῦ Καλαμιώτη. Ἀλλ’ αἴφνης οἱ φανοκόροι ἔσβυσαν τὰ φανάρια καὶ σκότος πυκνὸν ἐκάλυψε τὴν πόλιν. Τοῦ Παπαδιαμάντη ἐκτελοῦντος χρέη πιλότου, ἐφθάσαμεν εἰς καφενεῖον διανυκτερεῦον, ὅπου πηγαίνουν οἱ βιολιτζῆδες τὸ πρωὶ καὶ ἦλθε καὶ ὁ Μωραϊτίδης κατόπιν καὶ ὁ γέρων πλοίαρχος, καὶ ὁ λαμπαδάριος ὁ Χριστοφίλης.
Ἐκεῖ ἐμείναμεν ἕως ὅτου ἔφεξε, τοῦ Μωραϊτίδου λέγοντος μεταξὺ ἄλλων φιλολογικο-θρησκευτικῶν καὶ ἐν παρόδῳ, ὅτι τὰς ἀγρυπνίας αὐτὰς τοῦ ἁγίου Ἐλισσαίου ἔχει ζωγραφήσει εἰς τὸ μυθιστόρημά του τὸ Τάξιμον γραφὲν πρὸ τριετίας καὶ ἀδημοσίευτον ἀκόμη.
mikros-romios
http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/