Υπεύθυνος Τμήματος Βεροίας
του Συλλόγου Φίλων των Απανταχού Κρυπροχριστιανών
Τα τελευταία χρόνια τελούνται όλο και περισσότεροι μικτοί γάμοι. Μικτοί γάμοι λέγονται οι γάμοι που τελούνται μεταξύ Ορθοδόξων και αιρετικών, Ορθοδόξων και Ισλαμιστών ή Βουδιστών κ. α.
Στην Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησία , την Ορθοδοξία, υπάρχουν κανόνες που θεσπίστηκαν από τους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας στις Οικουμενικές Συνόδους βάσει των οποίων πορεύτηκε και πορεύεται η Εκκλησία. Βασικός στόχος των πιστών των Ορθοδόξων χριστιανών είναι σωτηρία. Τρία είναι τα στάδια που οδηγούν στην σωτηρία 1) η κάθαρση από τα πάθη , 2) η αγιότητα , 3) η Θέωση. Τα μέσα που χρησιμοποιεί η Εκκλησία για την πνευματική πρόοδο των πιστών είναι τα μυστήρια. Το βάπτισμα είναι το πρώτο μυστήριο που με αυτό γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας αλλά και αποκτούμε το δικαίωμα να συμμετέχουμε και στα άλλα μυστήρια που οδηγούν στην αγιότητα.
Ένα από τα μυστήρια που βοηθούν τον άνθρωπο στην σωτηρία είναι και ο γάμος. Είναι ο χώρος όπου δύο άνθρωποι, ένας άνδρας και μία γυναίκα, βοηθά ο ένας τον άλλον πνευματικά για να φθάσουν στην Βασιλεία του Θεού και παράλληλα να γίνουν συνδημιουργοί του Θεού και να κάνουν τα παιδιά τους πολίτες του ουρανού. Εάν δεν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ως γονείς τις προϋποθέσεις για την σωτηρία των παιδιών μας, έχουμε αποτύχει σαν γονείς. Όσα πτυχία κι’ αν φροντίσουμε να πάρουνε όσες περιουσίες και να τους αφήσουμε είναι άχρηστα γιατί έχουν ημερομηνία λήξεως, και αυτά μας ακολουθούν μέχρι τον τάφο.
Το μυστήριο του γάμου τελείται κανονικά μόνον σε βαπτισμένους Ορθοδόξους χριστιανούς. Οι μικτοί γάμοι απαγορεύονται από τους Ιερούς κανόνες της Εκκλησίας μας. . Στον ΙΔ (14) κανόνα της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου λέει τα εξής:
« Ἐπειδὴ ἔν τισιν ἐπαρχίαις συγκεχώρηται τοῖς ἀναγνώσταις, καὶ ψάλταις, γαμεῖν, ὥρισεν ἡ ἁγία σύνοδος, μὴ ἐξεῖναί τινι αὐτῶν ἑτερόδοξον γυναῖκα λαμβάνειν. Τοὺς δὲ ἤδη ἐκ τοιούτου γάμου παιδοποιήσαντας, εἰ μὲν ἔφθασαν βαπτίσαι τὰ ἐξ αὐτῶν τεχθέντα παρὰ τοῖς αἱρετικοῖς, προσάγειν αὐτὰ τῇ κοινωνίᾳ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας· μὴ βαπτίσαντας δέ, μὴ δύνασθαι ἔτι βαπτίζειν αὐτὰ παρὰ τοῖς αἱρετικοῖς, μήτε μὴν συνάπτειν πρὸς γάμον αἱρετικῷ, ἢ Ἰουδαίῳ, ἢ Ἕλληνι, εἰ μὴ ἄρα ἐπαγγέλλοιτο μετατίθεσθαι εἰς τὴν ὀρθόδοξον πίστιν τὸ συναπτόμενον πρόσωπον τῷ ὀρθοδόξῳ.
Εἰ δέ τις τοῦτον τὸν ὅρον παραβαίη τῆς ἁγίας συνόδου, κανονικῷ
ὑποκείσθω ἐπιτιμίῳ ». Δηλαδή: Επειδή σε μερικές εκκλησιαστικές επαρχίες έχει επιτραπεί στους Αναγνώστες και τους Ψάλτες να παντρεύονται, η αγία Σύνοδος όρισε και παραγγέλλει να μην επιτραπεί σε κανέναν απ’ αυτούς να παντρεύονται με γυναίκα ετερόδοξη. Όσοι δε από αυτούς έκαναν τέτοιο γάμο και απέκτησαν από αυτόν και παιδιά, έφθασαν δε και μέχρι του σημείου να βαπτίσουν αυτά και με το βάπτισμα των αιρετικών, οφείλουν να τα επαναφέρουν στους κόλπους της καθολικής Εκκλησίας( καθολική Εκκλησία είναι η Ορθόδοξη και όχι οι παπικοί ή Ρωμαιοκαθολικοί, κακώς έχει επικρατήσει ο όρος καθολική για τους παπικούς, και δεν είναι και Εκκλησία)· εάν όμως είναι αβάπτιστα, ν’ αποκλεισθεί με κάθε τρόπο το βάπτισμά τους από αιρετικούς, ούτε να τα παντρεύουν με αιρετικό ή Ιουδαίο ή με Έλληνα, άπιστο δηλαδή και ειδωλολάτρη. Σε περίπτωση δε που ο αιρετικός κτλ. υπόσχεται να γίνει Ορθόδοξος χριστιανός, ας κάνει πρώτα αυτό που υποσχέθηκε και μετά να τελείται ο γάμος. Όποιος δε τυχόν δεν συμμορφώνεται με την παραπάνω εντολή της αγίας Συνόδου, αυτός να υποβάλλεται στις τιμωρίες που ορίζουν οι ιεροί ( Αποστολικοί Κανόνες) .
Ο 10ος κανόνας της Συνόδου Λαοδικείας λέει τα εξής: Περὶ τοῦ μὴ δεῖν τοὺς τῆς ἐκκλησίας ἀδιαφόρως πρὸς γάμου κοινωνίαν συνάπτειν τὰ ἑαυτῶν παιδὶα αἱρετικοῖς. Δηλαδή: Δέν πρέπει οἱ τῆς Ἐκκλησίας , τόσον Κληρικοί, ὅσον καὶ οἱ λαϊκοὶ ὀρθόδοξοι να παντρεύουν τὰ παιδιά τους μὲ αἱρετικούς, χωρὶς να κάνουν καμμία διάκριση ανάμεσα στους ὀρθοδόξους και τους αἱρετικούς.
Επίσης ο 31ος κανόνας της ιδίας Συνόδου λέει: Ὅτι οὐ δεῖ πρὸς πάντας αἱρετικοὺς ἐπιγαμίας ποιεῖν, ἤ διδόναι υἱούς, ἢ θυγατέρας, ἀλλὰ μᾶλλον λαμβάνειν, εἴγε ἐπαγγέλοιντο Χριστιανοὶ γίνεσθαι.
δηλαδή: Δεν επιτρέπεται ο χριστιανός να παντρεύεται με πρόσωπα που ανήκουν σε οποιαδήποτε αίρεση ή να δίνει τους γιούς ή τις θυγατέρες του ως συζύγους σε αιρετικούς, αλλά να προτιμούν , όταν είναι δυνατόν, να μεταπείθουν τους αιρετικούς να γίνονται ορθόδοξοι χριστιανοί και ύστερα να παντρεύονται.
Τι γίνεται όμως όταν ένας από τους δύο μέλλοντες συζύγους είναι αιρετικός ή αλλόθρησκος; Η Εκκλησία , από αγάπη και κατ’ οικονομίαν κάνει « τα στραβά μάτια», όπως λέει και ο λαός, και δέχεται να γίνει ο γάμος σε Ορθόδοξο ναό.
Οικονομία στην Εκκλησία μας είναι η προσωρινή παρέκκλιση από την ακρίβεια των Ιερών κανόνων. Τα στατιστικά αποτελέσματα, όσον αφορά τους μικτούς γάμους είναι απελπιστικά, αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο και το κατ’ οικονομίαν έχει πλέον γίνει κανόνας. Παλαιότερα τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Υποχρέωναν τον αιρετικό πρώτα να βαπτιστεί και μετά να γίνει το μυστήριο του γάμου. Επιτρέπεται σε έναν που δεν είναι βαπτισμένος Ορθόδοξα να μετέχει στα μυστήρια της Εκκλησίας; Και αφού επιτρέπεται να κάνει γάμο Ορθόδοξα, μπορεί δηλαδή να μεταλάβει των αχράντων μυστηρίων; Τι είναι αυτό που κάνει την διαφορά και στο μεν ένα μυστήριο επιτρέπεται σε άλλο να μην επιτρέπεται. Μήπως σύμφωνα με την μεταπατερική θεολογία θεωρούνται τα μυστήρια των αιρετικών έγκυρα; Ακούγεται τώρα τελευταία από «Ορθοδόξους Αρχιερείς», ότι με τους Παπικούς δεν έχουμε ουσιώδεις διαφορές και καλά θα είναι να γίνει η πολυπόθητη ένωση των Εκκλησιών χάριν της αγάπης. Αυτό ακριβώς εύχεται και η εκκλησία, την ένωση των εκκλησιών. Με ποιές προϋποθέσεις όμως. Έχει ξεκινήσει ένας διάλογος πριν από 60 χρόνια και δεν έχουν καταλήξει οι συζητήσεις πουθενά. Ενώ είναι απλά τα πράγματα . Ας δεχθούν οι παπικοί ότι έχουν κάνει λάθη και ότι έχουν αλλάξει αρκετά δόγματα και θέματα πίστεως, ας μετανοήσουν, ας ζητήσουν συγνώμη από τον Θεό και την ανθρωπότητα και μετά ας ασπασθούν την Ορθοδοξία και συμπορευόμαστε, όπως πριν από το σχίσμα. Κατ’ αρχήν δεν πιστεύουμε στην ίδια Αγία Τριάδα, και το ποιο σημαντικό είναι ότι δεν έχουν ιεροσύνη και αφού δεν έχουν ιεροσύνη, εκ των πραγμάτων τα μυστήριά τους δεν είναι έγκυρα.
Ενός κακού μύρια έπονται έλεγαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας. Όταν θα έρθει η ώρα του μικτού γάμου αναγκαστικά γίνεται συμπροσευχή με αιρετικό, κάτι που απαγορεύεται από τους κανόνες της Εκκλησίας.
Όλα αυτά συμβαίνουν πρώτον διότι η Ορθόδοξη Εκκλησία τα τελευταία χρόνια έχει χαλαρώσει πάρα πολύ, όσον αφορά στην τήρηση των κανόνων και των αποφάσεων των Ιερών Συνόδων και δεύτερον διότι και εμείς το πλήρωμα της Εκκλησίας δεν έχουμε πάρει στα σοβαρά το θέμα της σωτηρίας μας. Είναι αλήθεια ότι το θέμα της σωτηρίας μας δεν το βλέπουμε ότι μπορεί να προέλθει μέσα από τον γάμο. Συμβιώνοντας και ζώντας Ορθόδοξα, όταν και
οι δύο σύζυγοι είναι Ορθόδοξοι δημιουργούνται οι ιδανικές συνθήκες για την σωτηρία.
Δυστυχώς στα στοιχεία που εστιάζουμε και που δίνουμε σημασία για έναν γάμο είναι, η κοινωνική θέση, το επάγγελμα, η οικονομική επιφάνεια , η ομορφιά, κ.α. βάζουμε δυστυχώς τις ανθρώπινες σχέσεις πάνω από την πίστη μας και το πνευματικό μέρος το αγνοούμε. Κι’ όμως σε έναν μικτό γάμο ένα σωρό προβλήματα ξεφυτρώνουν και όσο περνάει ο καιρός τα προβλήματα μεγαλώνουν.
Πάρα πολλά προβλήματα προκύπτουν στο μέλλον σ’ έναν μικτό γάμο. Για παράδειγμα εάν η μητέρα είναι ορθόδοξη, τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα, διότι οι μητέρες ασχολούνται περισσότερο με την ανατροφή των παιδιών και με την παράδοση. Αν ο πατέρας είναι ορθόδοξος και η μητέρα ετερόδοξη τα πράγματα από την φύση τους είναι δυσκολότερα. Πρακτικά είναι αδύνατον να υπάρχει συνοχή στην οικογένεια. Είναι Χριστούγεννα και πρέπει η οικογένεια να εκκλησιαστεί, σε ποια εκκλησία θα πάει στην ορθόδοξη ή κάπου αλλού. Ήρθε το Πάσχα και θα πρέπει να παρακολουθήσει η οικογένεια τις ακολουθίες των παθών στην ορθόδοξη εκκλησία, αλλά για να μην αδικηθεί το έτερον ήμισυ και στον ναό του άλλου δόγματος. Πρέπει να εκκλησιαστούν και να μεταλάβουν των αχράντων μυστηρίων , που θα μεταλάβουν . Αυτά τα παιδιά είναι αδύνατον να μην μπερδευτούν και δεν θα ξέρουν, στην αρχή ίσως, τι να πιστέψουν. Τι προσευχές θα μάθουν αυτά τα παιδιά; πώς θα κάνουν τον σταυρό τους; Ποιες παραδόσεις θα κρατήσουν; Η ανατροφή θα γίνει σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση ή θα μαθαίνουν λίγα από εδώ και λίγα από εκεί. Αργότερα εάν τα ίδια ενδιαφερθούν για την αλήθεια ίσως καταλάβουν τις διαφορές και κατασταλάξουν στην αληθινή πίστη.
Κάποια στιγμή πρέπει να γίνει και το βάπτισμα των παιδιών. Που θα γίνει στην ορθόδοξη εκκλησία; ή σύμφωνα με την επιθυμία του άλλου συζύγου στο δόγμα το δικό του; Ο ίδιος ο Κύριός μας είπε στον Νικόδημο: «Αλήθεια, αλήθεια σου λέγω, εάν δεν γεννηθεί κανείς από νερό και Πνεύμα, δεν μπορεί να μπεί στην βασιλεία του Θεού». Ιωάνν. 3,5. εξ’ άλλου οι παπικοί δεν βαπτίζονται ραντίζονται .
Καλόν θα είναι πριν παρθεί η απόφαση για έναν μεικτό γάμο, να ληφθούν υπ’ όψιν όλα αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω. «Δει προλαμβάνειν και ου θεραπεύειν», έλεγαν οι πρόγονοί μας. Ας μη βλέπουμε τον γάμο μόνο σαν ένα κοινωνικό γεγονός, αλλά ένα μυστήριο με σωτηριολογικό περιεχόμενο. Ο γάμος είναι ευλογία,
είναι «παραμυθία», είναι «διάλογος ζωής» κατά τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Ο δε άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέγει: « Θα πρέπει να υμνείται και να εξυψώνεται και ο γάμος. Ο γάμος είναι ο πατέρας των αγίων, διότι αν δεν γεννηθούν άνθρωποι πώς θα υπάρχουν άγιοι, ενώ η αγνεία και παρθενία είναι μια διαρκής λατρεία του Θεού».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΗΣ
Υπεύθυνος Τμήματος Βεροίας
του Συλλόγου Φίλων των Απανταχού Κρυπροχριστιανών