Ναός του Αγίου Γεωργίου στο Γενίκιοϊ
Η εκκλησία αναφέρεται στη λίστα του Πατεράκη με ημερομηνία 1604, επίσης ο Γραμματέας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων Παύλος το 1652 την αναγράφει με το όνομα του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Σάββα.Ο İnciciyan στο τέλος του 18ου αι. με το όνομα του Αγίου Γεωργίου. Η σημερινή εκκλησία επισκευάστηκε την 1η του Μάη του 1851.Στην αυλή της εκκλησίας είναι θαμμένοι οι πατριάρχες Ιεροσολύμων Πολύκαρπος (1827), IV. Αθανασίου (1844) και II. Κύριλλος (1877). Οι εξωτερικές διαστάσεις 28,25 x 15,1 μ. δομή,και περίπου 10,1 μ. σε ύψος.* * * *
Ναός του Αγίου Γεωργίου στα Ψαμαθειά
Η εκκλησία βρίσκεται στην A. Nafiz Gürman Caddesi. Λέγεται ότι η ιστορία της φθάνει στο παρελθόν μέχρι και το 1132. Ο Gerlach γράφει ότι επισκέφθηκε την εκκλησία στις 23 Απριλίου 1583. Το 1652 την εκκλησία επισκέφθηκε ο γραμματέας του πατριαρχείου Ιεροσολύμων Παύλος και γράφει για ένα βυζαντινό κτίσμα με τρούλο. Η πυρκαγιά του 1782 κατέστρεψε πολλές ειόνες της εκκλησίας. Ο σημερινός ναός χτίστηκε το 1834 από τον αρχιτέκτονα Νικόλαο Nikitadis. Επιδιορθώθηκε το 1966, και σύμφωνα με την επιγραφή ολοκληρώθηκε με τη βοήθεια του Αθανασιάδη Βασίλειου. Οι εξωτερικές διαστάσεις είναι 16,67 x 15,1 μ. και περίπου 14 μέτρα ύψος.****
Ναός του Αγίου Γεωργίου στο Κουσκουντζούκ
Η εκκλησία για πρώτη φορά αναφέρεται από τον Eremya Kömürciyan (1637 - 1695). Ο S. Hovhannesyan (1740 – 1805) την αναφέρει με το όνομα άγιος Παντελεήμων και γράφει πως υπήρχε και αγίασμα. Οι χριστιανοί που ήρθαν στην Πόλη από τη Σινασό το 1821 ενδιαφέρθηκαν για την εκκλησία. Ο ναός ανακαινίστηκε μεταξύ 1951 και 1995. Η τρίκλιτη βασιλική εκκλησία έχει διαστάσεις 19,56 x 12,78 μ. και περίπου 7,3 μ. σε ύψος.* * * *
Ναός του Αγίου Γεωργίου Αγιοταφικό Μετόχι στο Φανάρι
Η εκκλησία που βρίσκεται στην Vodina Caddesi αριθμός 53, χτίστηκε το 1132. Το όνομα της εκκλησίας αναφέρεται και στη λίστα του Τρύφων με ημερομηνία 1583 και στη λίστα του Πατεράκη του 1604. Μετά την πυρκαγιά το 1640 το κτίριο επισκευάστηκε από τους γουναράδες. Το 1652 ήρθε στην Κωνσταντινούπολη από το πατριαρχείο Αντιοχείας ο γραμματέας Παύλος και μνημονεύει την εκκλησία με το όνομα Αναστάσεως - Αγίου Τάφου. Σε κάποιες πηγές του 17ου αι. η εκκλησία αναφέρεται ως μοναστήρι του πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Το 1691 η εκκλησία ξαναχτίστηκε μετά από πυρκαγιά από τον Κάλφα Παύλο. Το 1728 για ακόμα μια φορά κάηκε και ξαναχτίστηκε το 1730. Σύμφωνα με επιγραφή ο ναός το 1833, 1834 και το 1913 ανακατασκευάστηκε. Οι εξωτερικές διαστάσεις της εκκλησίας είναι 32,9 Χ 14:29 μ. και 9,8 μ. σε ύψος. .* * * *
Ναός του Αγίου Γεωργίου στο Τσεγκέλκιοϊ
O ἀξιόλογος ἐρευνητὴς καὶ ἐκκλησιογράφος Μαν. Γεδεὼν περιγράφοντας τοὺς Ναοὺς τῆς Ἀσιατικῆς ὄχθης τοῦ Βοσπόρου λέει «...ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Τσεγκέλκιοϊ ἱδρύθηκε τὸν ιη´ αἰῶνα, ἐνῷ οἱ ἐκκλησίες τοῦ Κουσκουντζουκίου καὶ τῆς Χρυσουπόλεως εἶναι Βυζαντινοί». Καὶ βέβαια ὁ ναός, ὅπως εἶναι σήμερα, δὲ φαίνεται νὰ ἔχῃ Βυζαντινὴ προέλευση. Τὸ ὅτι ὅμως χαρακτηρίζεται ὡς κτίσμα τοῦ 18ου αἰῶνα ἂν μή τι ἄλλο εἶναι λαθεμένο καὶ φυσικὰ ἀβάσιμο. Σὲ τούτη τὴν περιγραφὴ ἔρχονται ν᾽ ἀντιπαραταχθοῦν οἱ ἀναφορὲς τοῦ Προκοπίου τοῦ 6ου αἰῶνα καὶ τὰ γραπτὰ κείμενα τοῦ Gylli τοῦ 1544 ἀλλὰ καὶ διάφορα ἔγγραφα τοῦ 18ου αἰῶνα. Κώδικες μὲ ἡμερομηνία 1774 - 1779 ἀναφέρουν ὅτι ὁ ναὸς ὑπέστη σοβαρὴ μεταρρύθμιση τὸ 1690. Ἐκτὸς κὶ ἂν οἱ κώδικες αὐτοὶ μεταφράσθηκαν πλημμελῶς καὶ ἡ «μεταρρύθμιση» ἐκλήφθηκε ὡς «οἰκοδόμηση». Ἀρμένιος ἱστορικὸς συνηγορώντας στὰ περὶ μεταρρύθμισης γράφει τὸ 1750 τὰ ἑξῆς «...ὁ ναὸς τῶν Ῥωμιῶν, ὁ Ἅγιος Γεώργιος εἶναι πρόσφατα ἀνακαινισμένος, γιατὶ τὸ παλιὸ κτίσμα εἶχε φθαρεῖ ἀπὸ τὸ πέρασμα τῶν αἰώνων», ἐνῷ ἀνώνυμος μὲ τὰ στοιχεῖα Β.Χ.Ε.Α. συγγραφέας περιγράφοντας τὰ κτίρια τῆς Κωνσταντινούπολης πότε κτίσθηκαν, πως ἐλέγοντο στὴ Χριστιανικὴ ἐποχὴ καί πως λέγονται τώρα, ποία εἶναι ἀπὸ ἐκκλησίες καὶ ποία ἔκτισαν οἱ Τούρκοι, μᾶς πληροφορεῖ ὅτι «τὸ Τσεγκέλκιοϊ, Πρῶτος Δίσκος, ἢ Χρυσοκέραμος, διότι εἶχε περίκαλλον ναὸν Ἁγίου Γεωργίου μὲ χρυσᾶ κεραμίδια». Εἶναι ὅμως ἐνδεχόμενο νὰ βλέπῃ κανεὶς τὰ πράγματα ἀλλοιωμένα μεσ᾽ ἀπὸ τὸ πρίσμα τῆς φαντασίας του καὶ νὰ παραδίνεται σὲ ρομαντικὲς νοσταλγίες, πρᾶγμα ποὺ σίγουρα συνέβηκε σὲ μερικοὺς πρώιμους προφῆτες. Τουρκικὸ φιρμάνι μὲ χρονολογία hicri 1246 δηλαδὴ 1830 ἐκδίδεται μὲ σκοπὸ νὰ παράσχῃ ἄδεια ἐπισκευῆς στὸ Ναό. Ἡ ἄδεια συμπίπτει χρονολογικὰ μὲ τὴν ἐποχὴ ποὺ μητροπολίτης Χαλκηδόνας ἦταν ὁ κ. Ζαχαρίας (1826- 1843) καὶ ἀφοροῦσε τὴν μεγέθυνση τοῦ ναοῦ σὲ μῆκος μὲ σκοπὸ νὰ ἐξυπηρετήσῃ τὶς ἀνάγκες τοῦ ὀλοὲν αὐξανομένου Χριστιανικοῦ πληθυσμοῦ. Τοῦτο ἀποκαλύπτεται ἀπὸ μαρμάρινη πλάκα μὲ ἀνάγλυφα γράμματα καὶ ἡμερομηνία 1830, ὅπου ἀπαριθμοῦνται τὰ ὀνόματα ὅσων συνεισέφεραν οἰκονομικά, ἀλλὰ καὶ ὅσων πρόσφεραν οἰκειοθελὴ ἐργασία γιὰ τὸ μεγάλωμα τῆς ἐκκλησίας. Ἐπιτύμβια πλάκα μὲ χαραγμένο πάνω της κείμενο σὲ μορφὴ Ὀμηρικοῦ ἑξαμέτρου ἀναφέρει κάποιον Δημήτριο Ψυχάρη Χιακῆς καταγωγῆς, κατὰ πᾶσαν πιθανότητα προγόνου τοῦ γλωσσολόγου Γιάννη Ψυχάρη, ὡς ἕνα ἀπ᾽ τοὺς κτήτορες τῆς ἐκκλησίας, ἡ ὁποία, ἂν ὑπολογίσει κανεὶς ἀπ᾽ τὴν σημερινή της μορφή, ἦταν ἀρκετὰ μεγάλη καὶ διατηρήθηκε ἔτσι μέχρι τὸ 1925. «Κατὰ ταῦτα ἡ ἐκκλησία φαίνεται ὅτι ἧτο ἐκτισμένη πρὸς τὴν παραλίαν, ἕνεκα δὲ τῆς ρυμοτομήσεως μετεφέρθη κατὰ τίνα μέτρα μεσογειότερον καὶ τοιαύτη ὑφίστατο μέχρι τοῦ 1827 - 1829, ὅτε ἐκ Θεμελίων ἀνοικοδομήδη μεγαλοπρεπῶς ἡ μέχρι σήμερον ἐκκλησία, φροντίδι καὶ ἐπιμέλεια, φιλοχρήστων καὶ φιλογενῶν ἐνοριτῶν». Φαίνεται ὅμως πως ἡ ταλαιπωρία τοῦ Ναοῦ εἶχε συνέχεια. Τὸ 1925 ἔγινε ἀναγκαστικὴ ἀπαλλοτρίωση σὲ ὅλα τὰ κτίσματα τοῦ χώρου, ἀπ᾽ ὅπου θὰ περνοῦσε ὁ παραλιακὸς αὐτοκινητόδρομος. Ἔτσι κόπηκε τὸ νότιο τμῆμα τοῦ ναοῦ, ὅλος ὁ νάρθηκας, μέρος τοῦ πρόναου καὶ τὰ τρία τέταρτα τῆς δεξιᾶς πλευρὰς του, γιὰ νὰ πάρῃ τὸ σημερινὸ παράδοξο γιὰ ναὸ σχῆμα. Ἤδη ἀπὸ τοὺς δώδεκα Ἰωνικοῦ ρυθμοῦ κίονες (ἕξι στὸ δεξιὸ καὶ ἕξι στὸ ἀριστερὸ κλίτος) τοῦ ναοῦ, ποὺ στὰ κιονόκρανα τους ἔφεραν τὶς παραστάσεις τῶν δώδεκα Ἀποστόλων σήμερα σῴζονται οἱ τρεῖς στο δεξιὸ καὶ οἱ τέσσερις στὸ ἀριστερὸ κλίτος. Θέλοντας ν᾽ ἀποθανατίσει τὴν κατεδάφιση αὐτὴ ὁ ἀριστερὸς ἱεροψάλτης τῆς ἐποχῆς, ἔγινε ἀντιληπτὸς ἀπὸ τοὺς ἰθύνοντες τὴν ἐπιχείρηση καί ἀφοῦ σύρθηκε στὸ ἀστυνομικὸ τμῆμα, τοῦ ἀφαιρέθηκε τὸ φίλμ, ποὺ ἦταν ἴσως τὸ μοναδικό, ἀποκαλυπτικὸ στοιχεῖο μιᾶς ἀνιστόριτης πράξης. Ἐὰν πάρουμε ὡς δεδομένο ὅτι τὸ σημερινὸ μῆκος τοῦ ναοῦ εἶναι 21 μέτρα, ἔπρεπε ὁ Ἅγιος Γεώργιος πρὶν τὸ 1925 νὰ εἶχε διαστάσεις 32 μέτρα μῆκος, 16 μέτρα πλάτος καὶ 11 μέτρα ὕψος. Ἦταν δηλαδὴ Ναὸς τοῦ τύπου Ἑλληνιστικῆς τρίκλιτης Βασιλικῆς χωρὶς τροῦλλο. Ἱστορικὴ ἀναδρομὴ σὲ δημόσια κτίσματα μᾶς γνωστοποιεῖ ὅτι τὸ σχῆμα αὐτὸ προῆλθε ἀπὸ τὰ μεγαλοπρεπῆ πολύκλιτα κτίρια τῆς Ῥωμαϊκῆς Ἀγορᾶς ποὺ χρησίμευαν ὡς δικαστήρια καὶ τόποι συναλλαγῶν, τὰ ὁποῖα προσαρμόσθηκαν στὴ Χριστιανικὴ θρησκεία καὶ λατρεία, ἐπειδὴ ἡ ὀνομασία τους συνδέθηκε μὲ τὴν ἔννοια τοῦ «Βασιλέως Χριστοῦ». Ἰωσὴφ Κωνσταντινίδης * * * *
Ναός του Αγίου Γεωργίου στο Μακροχώρι
Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἐγκαινιάσθηκε στὶς 2 Μαΐου 1832. Χτίσθηκε σὲοἰκόπεδο ποὺ προσέφεραν οἱ Σαράντης καὶ Πέτρος Γιαντζόγλου, μὲ χρήματα ποὺσυγκεντρώθηκαν ἀπὸ δωρεὲς τῶν κατοίκων καὶ κυρίως τῆς συντεχνίας τῶν«μπαχτσεβάνηδων».
Ἡ ἐκκλησία σήμερα, μέσα στὸ ὄμορφο φροντισμένο περιβόλι της, διατηρεῖται σὲκαλὴ κατάσταση, ἂν καὶ ἔχει ὑποστεῖ, κατὰ κάποιον τρόπο, ἀκρωτηριασμό.
Τὸ 1985, καὶ παρὰ τὶς διεθνεῖς διαμαρτυρίες γιὰ παραβίαση τῶν θρησκευτικῶνδικαιωμάτων, ὁ Δῆμος προχώρησε σὲ διαπλάτυνση τοῦ δρόμου καὶ κατεδάφισε τὸννάρθηκα. Ξύλινη κατασκευὴ στὸ πλάϊ τοῦ ναοῦ χρησιμεύει σήμερα, ὡς νάρθηξ.
Ἰσμήνη Καπάνταη
Ναός του Αγίου Γεωργίου στο Εντιρνέ καπού
Κοντὰ στὴν πύλη τῆς Ἀδριανουπόλεως, Ἐδιρνέκαπου, καὶ σὲ μικρὴ ἀπόσταση ἀπὸ τὸτέμενος τῆς Μιραμάχ, τῆς κόρης τοῦ σουλτάνου Σουλεϊμὰν τοῦ Α´ τοῦ Μεγαλοπρεποῦς,βρίσκεται ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.
Ἡ ἐκκλησία ἀποτελεῖ, κατὰ κάποιον τρόπο, συνέχεια παλαιότερης βυζαντινῆς μονῆς ποὺγκρέμισαν, τὸ 1555 οἱ Ὀθωμανοὶ γιὰ νὰ ἀνεγερθῇ, στὴν θέση της τὸ τέμενος τῆςΜιραμάχ. Ἀργότερα, καὶ ὕστερα ἀπὸ εἰδικὴ σουλτανικὴ ἄδεια χτίζεται ὁ ναός. «Δοθείσηςἀδείας», γράφει ὁ Σκαρλάτος Βυζάντιος, «ἔκτισαν μετὰ δώδεκα ἔτη [...] τὸν νῦνσῳζόμενον ξυλόστεγον ναὸν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τὸν ὁποῖον ὀνόμασαν Μονήν, εἰςμνήμην τῆς πρώτης ἐκείνης [...]».Ἀπὸ ἐπιγραφὲς γνωρίζουμε ὅτι ὁ ναὸς ἐπισκευάσθηκε τὸ 1726 καὶ ἀνοικοδομήθηκε ἐκβάθρων τὸ 1836.
Σήμερα, ἂν καὶ ἐσωτερικὰ ἡ κατάσταση εἶναι ἀρκετὰ καλή, καὶ σ᾽ αὐτὸ βοηθᾶ ἡ συνεχὴςφροντίδα τῶν ἐνοριτῶν, ἐξωτερικὰ χρειάζεται συντήρηση, ὅπως καὶ τὸ κτήριο τοῦσχολείου ποὺ παραμένει κλειστό.
Ὁ ναὸς εἶχε γνωρίσει, ὅπως μας πληροφορεῖ ὁ Γεδεὼν μεγάλη ἀκμὴ παλιότερα, γιατί ἔξωκαὶ σὲ μικρὴ ἀπόσταση ἀπὸ τὴν πύλη τῆς Ἀδριανουπόλεως, ὑπῆρχαν ἀνεμόμυλοι ποὺἀνῆκαν σὲ Ἕλληνες καὶ Βούλγαρους ἰδιοκτῆτες. Οἱ συντεχνίες λοιπὸν ὅλων ὅσοιἀσχολοῦνται μὲ ἄλευρα, μυλωνάδες, σιτέμποροι, ψωμάδες, σιμιτζῆδες, παξιμαδοποιοὶκ.λπ. εἶχαν, κατὰ κάποιον τρόπο τὴν ἐκκλησία ὑπὸ τὴν προστασία τους.
Ἰσμήνη Καπάνταη
* * * *
Ναός του Αγίου Γεωργίου του Αντιφωνητή στο Φανάρι
Ἐντυπωσιακὴ σὲ μέγεθος, τρίκλιτη, ξυλόστεγη βασιλική, κτίσμα κομψὸ τοῦ 1830,λιθόκτιστο, μὲ καμπαναριὸ σιδερένιο κι᾽ ἕναν πολὺ ὡραῖο πρόναο, ὁ Ἅγιος Γεώργιος ὁΠοτηρᾶς, ἀνακαινισμένος πρόσφατα (1998) ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς Χρ. καὶ Ν. Ἐλματζίογλου,ἀνῆκε παλιὰ στὴν οἰκογένεια τοῦ «λογοθέτου τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας Γεωργίου Ποτηρᾶ».
Ὁ ναὸς βρίσκεται στὸ βάθος ἑνὸς πανέμορφου περιβολιοῦ μὲ σκιερὰ πυκνόφυλλα δέντρα.Ὁ αὐλόγυρος προστατεύεται ἀπὸ μανδρότοιχο μὲ ἰδιαίτερα προσεγμένη τοιχοποιία.Ὁ Γεδεὼν βεβαιώνει πὼς μνεία περὶ τοῦ ναοῦ πρὶν ἀπὸ τὸ 1648 δὲν ὑπάρχει, ἐνδέχεταιὡστόσο, γιὰ ἕνα πολὺ μικρὸ διάστημα, νὰ χρησίμευσε ὡς πατριαρχικὸ μέγαρο, ὅταν τὸΠατριαρχεῖο ἐκδιώχτηκε ἀπὸ τὴν Παμμακάριστο.
Τὸ προσωνύμιο «Ἀντιφωνητής» συνδέεται μὲ μιὰ πολὺ ὡραία παράδοση, πρόκειται ὅμωςπερὶ τοῦ «Χριστοῦ Ἀντιφωνητοῦ».Ἦταν, λένε, στὰ χρόνια τὰ παλιὰ κάποιος τοκογλύφος ποὺ ὑποστήριζε πὼς ἕνας ἄλλοςχριστιανὸς τοῦ χρωστοῦσε χρήματα, κι᾽ ἐκεῖνος μάταια, προσπαθοῦσε νὰ ἀποδείξῃ τὸἀντίθετο. Στὸ τέλος, ἀπελπισμένος, «πᾶμε», τοῦ εἶπε, «μπρὸς στὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ,ἂν τὸ βαστᾶ ἡ καρδιά σου, νὰ πεῖς ἐκεῖ αὐτὰ τὰ ψέματα». Ἐκεῖνος πῆγε, μὰ ὅταν τὸνἄκουσε ἡ εἰκόνα «ἀντιφώνησε» καὶ ὁ φτωχὸς ἄνθρωπος ἀπηλλάγη.
Ὑπάρχουν ὡραῖα μαρμάρινα ἀνάγλυφα, καθὼς καὶ ἐπιγραφές. Στὸν νάρθηκα δεξιὰ εἶναιἐντοιχισμένο ἕνα τεράστιο πιθάρι γιὰ τὶς προσφορὲς λαδιοῦ καὶ δίπλα μιὰ ἐπιγραφὴ ποὺπροτρέπει:Χριστιανέ, ὡς πότε θυσίαν εἰς βωμὸν φέρων
Εὐσεβεῖ χείρ᾽ ἰδίᾳ τ᾽ ἔλαιον ἐνθάδε χύνων
ἐν Φωτηρᾷ 1. 12. 1883
Ἰσμήνη Καπάνταη
Η εκκλησία βρίσκεται στο Murat Molla Sok. No. 39 στο Φανάρι.
Οι πληροφορίες από την ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου
ΠΗΓΗ
