Γράφει ὁ Ἔξαρχος Γεώργιος, ἐκπαιδευτικὸς
Πολύς λόγος ἔγινε τελευταία γιὰ τὸ δῆθεν κλείσιμο τῶν ναῶν ὅταν ξέσπασε ἡ πανώλη ἐπί Καποδίστρια. Ὁ καθηγητὴς τοῦ ΕΚΠΑ Ἀριστείδης Χατζής, ὁ ὁποῖος ἰσχυρίζεται τὰ ἀνωτέρω, πρίν ἀπό δύο ἡμέρες, βγῆκε σὲ κάποιον τηλεοπτικὸ σταθμὸ καὶ ἔλεγε ἀνιστόρητα πράγματα. Ὑποστήριξε καταρχὰς ὅτι ἡ πανώλη διήρκεσε 1 μὲ 1,5 ἔτος. Πράγμα ἀστεῖο,
αφοῦ ὅπως θὰ δοῦμε παρακάτω, ὁ Καποδίστριας γράφει σὲ ἐπιστολὴ του ὅτι κράτησε σχεδὸν τέσσερις μῆνες. Μεταξῦ ἄλλων ἀνιστορήτων εἰπώθηκε στὸν τηλεοπτικὸ σταθμὸ ὅτι ἀδίκως οἱ Ἕλληνες κατηγορούσαν τοὺς τουρκοαιγυπτίους τοῦ Ἰμπραῆμ ὥς ὑπεύθυνους γιὰ τὴν νόσο. Καὶ ὅμως βρίθει ὁ Τύπος τῆς Ἐποχῆς γιὰ τοῦ λόγου τὸ ἀσφαλές. Δὲν εἶναι καθόλου δύσκολο νὰ ἀνατραποῦν ὅλα αὐτὰ καὶ ἄλλα πολλὰ. Ἀρκεῖ νὰ ἀνατρέξει κάποιος στὶς πηγές. Στὸ παρὸν ἄρθρο θὰ καταδειχθεῖ ὅτι ουδέποτε ἐκλεισαν οἱ ἐκκλησίες ἐπὶ Καποδίστρια.
Ὁ Σπυρίδων Τρικούπης στὸ ἔργο του «Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως» περιγράφει τὴν ἀντιμετώπιση τῆς πανώλης ἀπὸ τὸν Κυβερνήτη Ἰ. Καποδίστρια. Ὁ ἴδιος, ὡς Γενικὸς Γραμματέας Ἐπικρατείας ἐκείνης τῆς περιόδου, καθίσταται ἡ πλέον σημαντικὴ πηγὴ, ἀφοῦ εἴχε λάβει μέρος σὲ ὅλα τὰ ὑπουργικὰ συμβούλια καὶ εἶχε ἄμεση ἀνταπόκριση. Μᾶς λέει λοιπὸν ὁ Τρικούπης, ὅτι ἡ πανώλη ἔκανε τὴν ἐμφάνισή της στὴν Ὕδρα στὰ μέσα Ἀπριλίου τοῦ 1828 καὶ λίγο ἀργότερα στὶς Σπέτσες, προτοῦ φθάσει καὶ στὴν Πελοπόννησο. Ἡ διάδοση ἔγινε γρήγορα λόγω τῶν ἀνταλλαγέντων... αἰχμαλώτων. Ὁ Καποδίστριας ὁ ὁποῖος ἔμενε στὸ Ναύπλιο, ἀποφάσισε νὰ ἐπισκεφθεῖ ὁ ἴδιος τὴν ‘Ὕδρα καὶ τὶς Σπέτσες, καὶ τὴν 1 Μαΐου πῆγε στὴν Αἴγινα. Ἐκεῖ ἔμεινε 2 ἐβδομάδες ὅπου καὶ ἀναχώρησε στὶς 14 Μαΐου γιὰ τὸν Πόρο μὲ τὸ ἰστιοφόρο τοῦ πολεμικοῦ ναυτικοῦ «Νέλσων»∙ συνέπλευσαν μαζὶ καὶ ἡ γαλλικὴ φρεγάτα Ἥρα καθὼς καὶ ἡ ἀγγλικὴ Δρυάς. Αὐτὰ ἀναφέρει συνοπτικὰ ὁ Σπυρίδων Τρικούπης, καταλήγοντας πὼς μετὰ ἀπὸ λίγο καιρό, χάρη στὶς ἐνέργειες τῆς Κυβέρνησης, ὁ μολυσμὸς εξαλείφθηκε (1). Ἀπὸ αὐτὰ ποὺ παραθέτει παραπάνω ὁ ἱστορικὸς Τρικούπης, συνάγεται ὅτι δὲν ὑπῆρχε κλείσιμο τῶν ἱερῶν ναῶν, ἀφοῦ δὲν ἀναφέρεται πουθενὰ κάτι τέτοιο.
Μία ἐπίσης πολὺ σημαντικὴ πηγὴ ἀποτελεῖ τὸ δημοσίευμα (2) τῆς ἐφημερίδας «ΕΣΤΙΑ» στὶς 11/03/1879, τὸ ὁποῖο αναφέρεται στὶς λοιμικὲς νόσους τῶν περιόδων 1828 καὶ 1837. Ἐκεῖ λοιπὸν ἀναφέρονται ἀνάμεσα στὰ ἄλλα καὶ τὰ μέτρα ποὺ ἔλαβε ὁ Ἰωαννης Καποδίστριας γιὰ τὴν ἐξάλειψη τῆς πανώλης. Ὅπως διακρίνει εὔκολα ὁ ἀναγνώστης στὴν παραπομπή, δὲν γίνεται πουθενὰ λόγος γιὰ κλείσιμο ναῶν. Καὶ ὅμως ὁ καθηγητὴς Χατζῆς ανέφερε ὅτι τὸ πρῶτο μέτρο τοῦ Καποδίστρια ἦταν νὰ κλείσουν οἱ ἐκκλησίες!
Ὁ Τρικούπης ἦταν ὁ μόνος, ἀπὸ τοὺς σύγχρονους ἱστορικούς τῆς ἐποχῆς ποὺ ἔγραψε γιὰ τὸ ζήτημα. Ἀξιόπιστη ὅμως πηγὴ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν Ἐφημερίδα τῆς Κυβέρνήσεως ἢ «Γενικὴ Ἐφημερὶς τῆς Ἑλλάδος» ὅπως ὀνομαζόταν ἐκείνη τὴν περίοδο. Στὴν Γενικὴ Ἐφημερίδα (3) λοιπὸν ἀναφέρονται ξεκάθαρα ὅλα τὰ μέτρα τὰ ὁποῖα πῆρε ὁ Καποδίστριας ἀπὸ τὴν ἀρχή της πανώλης (Ἀπρίλιος 1828) μέχρι τὴν πλήρη ἐξάλειψή της (Αὔγουστος 1828). Διαβάζοντας κάποιος ὅλα τὰ Φ.Ε.Κ. αὐτῆς τῆς περιόδου, καταννοεῖ ὅτι μέριμνα τοῦ κρατους ἦταν ἡ ἀντιμετώπισή της μὲ ἀπομονώσεις ἀσθενούντων, ἵδρυση καθαρτηρίων, ὑγειονομικὲς ζῶνες καὶ ἄλλα ἀντιμολυσματικά μέσα, ἀλλὰ ὄχι μέσῳ τοῦ κλεισίματος τῶν ἱερῶν ναῶν.
Ὁ Καποδίστριας, ὄντας ὀξυδερκὴς πολιτικός, στέλνει ὁδηγίες πρὸς ἀποφυγὴ τοῦ πανικοῦ, μέσω τοῦ αδελφοῦ τοῦ Βιάρου καὶ τοῦ Κωλέττη, πρὸς τοὺς ἐφόρους Ὕδρας καὶ Σπετσῶν νὰ λάβουν τὰ ἀναγκαῖα μέτρα (4). Ἀνάμεσα στὶς ὁδηγίες τῆς Εγκυκλίου (5) ἀναφέρει ὅτι ὀφείλουν οἱ ἱερεῖς νὰ διατηροῦν Βιβλίο, στὸ ὁποῖο θὰ καταχωρίζονται ἐκτὸς ἀπὸ τὶς κηδεῖες, οἱ βαπτίσεις καὶ οἱ γάμοι. Πάντως ὅλα τὰ μέτρα ποὺ πηρε ὁ Κυβερνήτης εἶχαν καθαρὰ τοπικὸ χαρακτῆρα καὶ ἐφαρμόσθηκαν κατὰ κόρον στὴν Ὕδρα καὶ στὶς Σπέτσες (6) καὶ πιὸ ἐλαστικὰ σὲ περιοχὲς τῆς Πελοποννήσου.
Ἀξιοσημείωτη ὅμως εἶναι καὶ ἡ Πίστη ποὺ δείχνει στὸν Θεὸ ὁ Καποδίστριας ὅταν ξέσπασε ἡ ἐπιδημία, ἀφοῦ ὅπως γράφει ὁ ἴδιος πρὸς τὴν Δημογεροντία Ψαρῶν: «…ὅπως ἡ Θειοτάτη Πρόνοια περιφρουρῆ ὑμᾶς καὶ προστατεύουσα οἰκτιρμόνως μὴ διαλείπη (7)». Μετὰ ἀπὸ σχεδὸν τρεῖς μῆνες, ὅταν εἶχε ἐξαλειφθεῖ ἡ ἀρρώστια, δοξολογεῖ τὸν Θεὸ μέσῳ τῆς Γενικῆς Γραμματείας τῆς Ἐπικρατείας, ἐπειδὴ «ἔπαυσε πλέον πᾶσα ὑποψία μολυσμοῦ (8)».
Τὸ ἔγγραφο ποὺ παραθέτει ὁ Ἀριστείδης Χατζής, ὡς ἀτράνταχτο ἐπιχείρημα, σὲ ἄρθρο του (protagon.gr), στὸ οποῖο ὑποστηρίζεται τὸ κλείσιμο τῶν ναῶν ἐπί Καποδίστρια, εἶναι μεταγενέστερο τῆς πανώλης! Τὸ νομοθέτημα αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν μοναδικὴ πηγὴ γιὰ τὸ ὑποτιθέμενο κλείσιμο τῶν ναῶν ἀπὸ τὸν Κυβερνήτη. Σύμφωνα μέ τὸν Ἀνδρεα Μάμουκα (1801-1884), βουλευτῆ τοῦ νεοσυσταθέντος Ἑλληνικοῦ κράτους, τὸ δημοσιευμένο ἀπ’ αὐτὸν κείμενο προέρχεται ἀπὸ δικό του αντίγραφο (9), διότι τὸ πρωτότυπο δὲν βρέθηκε! Ἐκτὸς τῶν ἄλλων ὁ ἴδιος μᾶς πληροφορεῖ ὅτι τὸ νομοθέτημα αὐτὸ δὲν δημοσιεύθηκε ποτὲ στὴν Γενικὴ Ἐφημερίδα!!! Γεγονὸς ποὺ γίνεται ἀντιληπτὸ ἄν ἀνατρέξουμε στὸ ΦΕΚ τῆς ἐποχῆς.
Ὁπότε ἐδῶ ἔχουμε τρία τινά. Πρῶτον δὲν ξέρουμε ἂν ὄντως εἶναι ἀληθὲς ὡς ἔγγραφο αὐτὸ τὸ νομοθέτημα, διότι δὲν ὑπάρχει ἡ πρωτογενὴς πηγὴ ποὺ νὰ τὸ ἀποδεικνύει, παρὰ μόνο ὡς ἀντίγραφο στὸ σπίτι κάποιου βουλευτῆ. Δεύτερον, ἔχει ἰσχὺ αὐτὸ τὸ «νομοθέτημα» ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ δὲν δημοσιεύθηκε στὴν Γενικὴ Ἐφημερίδα; Ὅπως γνωρίζουμε, ἕνας νόμος τίθεται σὲ ἰσχὺ μὲ τὴν δημοσίευση του. Τρίτον καὶ σημαντικότερον. Τὸ νομοσχέδιο αὐτό, σύμφωνα πάντα μὲ τὸν Μάμουκα, συζητήθηκε καὶ ψηφίσθηκε σχεδὸν ἕνα χρόνο μετὰ τὴν παρέλευση τῆς νόσου, στὴν Δ΄ Ἐθνοσυνέλευση τοῦ Αργους, ἡ ημερομηνία ὅμως εἶναι προγενέστερη. Ἄρα, δὲν εὐσταθεῖ ὁ ἰσχυρισμός, ὅτι ὁ Ι. Καποδίστριας ἔκλεισε τοὺς ἱεροὺς ναοὺς κατὰ τὴν πανώλη τοῦ 1828 βάσει αὐτοῦ τοῦ Ψηφίσματος ἀφοῦ ὅλα συζητήθηκαν(;) καὶ ψηφίστηκαν(;) μετὰ ἀπὸ ἕνα χρόνο!
Κλείνοντας, εἶναι ἐπιεικῶς ἀπαραδεκτο νὰ «χρησιμοποιεῖς» κάποιον, εἰδικὰ ὅταν αὐτὸς εἶναι ὁ ἐθνομάρτυς Ἰωάννης Καποδίστριας, γιὰ νὰ ἐπιχειρηματολογήσεις ὑπὲρ τοῦ κλεισιματος τῶν ἱερῶν ναῶν καὶ κατ’ ἐπέκταση τὴν ἀποχὴ ἀπὸ τὸν ἐκκλησιασμὸ καὶ τὴν Θεία Κοινωνία. Ὁ ἴδιος ὁ Καποδίστριας, ὅταν τὸν παρώτρυναν νὰ μὴν εκκλησιασθεῖ λόγω τοῦ ὅτι ὑπῆρχαν βάσιμες ὑποψίες γιὰ τὴν δολοφονία του ἀπάντησε: «Δὲν γινεται νὰ χάσω τὴν Θ. Λειτουργία γιὰ κανένα λόγο!»
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1 Ἐγκυκλιος, Σπυρίδωνος Τρικούπη, Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, ἔκδοσις δευτέρα ἐπιθεωρηθεῖσα καὶ διορθωθεῖσα, Τόμος Δ’, ἐν Λονδίνῳ ἐκ τῆς ἐν τῇ αὐλῇ τοῦ Ἐρυθροῦ Άβοντος Τυπογραφίας Ταϋδόρου καὶ Φραγκίσκου, μωξβ΄, σελ. 273-274.
3https://drive.google.com/file/d/1MG8kIuEby_Kj77DgENWGRqZdNiJz1oPc/view
4 Ἐπιστολαί, Ἐπιστολή τῆς 14 Μαΐου 1928 πρὸς τὸν Βιάρο Καποδίστρια καὶ Ἰ. Κωλέττη, σελ. 90-92.
5 Γενική Ἐφημερίς τῆς Ελλάδος, άρ. 45 ἔτος Γ΄/23.6.1828, σελ. 185-186
6 Γενική Ἐφημερίς τῆς Ελλάδος, άρ. 45 ἔτος Γ΄/23.6.1828, σελ. 186
7 Ἐπιστολαί, Ἐπιστολή πρὸς τὴν Δημογεροντία Ψαρῶν, σελ. 56
8 Γενική Εφημερίς τῆς Ελλάδος, ἀρ. 65 ἔτος Γ΄/5.9.1828, σελ. 269
9 Ἀνδρέα Μάμουκα, Τὰ κατὰ τὴν αναγέννησιν τῆς Ἑλλάδος, ἤτοι συλλογήν τῶν περὶ τὴν ἀναγεννωμένην Ἑλλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων καὶ ἄλλων ἐπισήμων πράξεων, ἀπὸ τοῦ 1821 μέχρι τέλους τοῦ 1832, Τ. ΙΑ΄, Ἀθήνησιν, ἐκ τοῦ Βασιλικοῦ Τυπογραφείου, 1852
enromiosini
http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr
