Του Τάκη Θεοδωρόπουλου
Η παραίτηση της Μαρίας Ευθυμίου από τη μία, που προσάπτει στην επιτροπή «ουδετεροπατρία» και απόπειρα «αποχρωματισμού» του 1821. Από την άλλη, οι ερωτικές επιδόσεις του Καραϊσκάκη δείχνουν ότι η επιτροπή «Ελλάδα-2021» είναι πανέτοιμη για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του έργου της.
Η παραίτηση της Μαρίας Ευθυμίου από τη μία, που προσάπτει στην επιτροπή «ουδετεροπατρία» και απόπειρα «αποχρωματισμού» του 1821. Από την άλλη, οι ερωτικές επιδόσεις του Καραϊσκάκη δείχνουν ότι η επιτροπή «Ελλάδα-2021» είναι πανέτοιμη για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του έργου της.
Κυρίως, δε, ότι ανταποκρίνεται πλήρως στις προδιαγραφές της συγκρότησής της. Είναι μια επιτροπή με όλη τη σημασία της λέξης. Και μάλιστα όχι τριμελής με πέντε άτομα –ο Βαμβακούλας δεν ήταν ή άλλος;– αλλά τριμελής με πάνω από σαράντα άτομα. Λογικό.
Το θέμα είναι εθνικό και για να αντιμετωπισθεί απαιτεί τη συναίνεση και τη σύμπραξη όλων των δυνάμεων του έθνους. Πώς λέμε κυβέρνηση «εθνικής ενότητας»; Απ’ αυτό προκύπτει αβίαστα και η συνταγή της σύνθεσής της. Δυο-τρεις σοβαροί ιστορικοί, οι οποίοι συμμετέχουν επειδή είναι σοβαροί, πλαισιώνονται από δυο-τρεις αριστερούς αναθεωρητές της Ιστορίας –οι οποίοι μπορεί να είναι ή να μην είναι σοβαροί, όμως είναι αριστεροί–, μερικούς ηπιότερους, οπωσδήποτε κάνα δυο φιλελεύθερους, επίσης αναθεωρητές –ο ένας από τους Απάτσι του χώρου– και μερικούς ουδέτερους, για να κρατάει η γέμιση. Πώς αποφασίζουν; Διά πλειοψηφίας. Η επιτροπή ως εθνική είναι και δημοκρατική. Να λοιπόν μια επιτροπή με την οποία κανείς δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει εκτός από τα μέλη της. Μια καθαρά ελληνική επιτροπή, κατάλληλη να τιμήσει τους αγώνες που έδωσε το έθνος για να επιτύχει την ασυνεννοησία. Και βέβαια, ουδόλως ενδιαφέρει εάν ο κ. Κιτρομηλίδης δεν συμφωνεί με τον κ. Λιάκο. Ενδιαφέρει, αντιθέτως, αν είναι σε θέση να πείσουν εμάς για το τι ήταν η Επανάσταση του 1821 και για ποιον λόγο ακόμη και σήμερα θεωρούμε ότι η ύπαρξή μας οφείλεται σε αυτήν.
Η πιο πρόσφατη παρέμβασή τους αναφέρεται στον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο. Μας εξηγούν ότι ο εθνικός μας ιστορικός «έθεσε τις βάσεις του πιο επιδραστικού και ανθεκτικού ιδεολογικού σχήματος». Λίγο πιο κάτω η εικόνα αποκτά σαφέστερο περίγραμμα. Η προσπάθειά του να ανατρέψει τις θέσεις του Φαλμεράιερ και να συνεχίσει τον Ζαμπέλιο εντάσσοντας το Βυζάντιο στην ελληνική ιστορία, οδήγησε στην εμπλοκή της «ιστοριογραφίας στα γρανάζια της εθνικής ιδεολογίας».
Το θέμα είναι εθνικό και για να αντιμετωπισθεί απαιτεί τη συναίνεση και τη σύμπραξη όλων των δυνάμεων του έθνους. Πώς λέμε κυβέρνηση «εθνικής ενότητας»; Απ’ αυτό προκύπτει αβίαστα και η συνταγή της σύνθεσής της. Δυο-τρεις σοβαροί ιστορικοί, οι οποίοι συμμετέχουν επειδή είναι σοβαροί, πλαισιώνονται από δυο-τρεις αριστερούς αναθεωρητές της Ιστορίας –οι οποίοι μπορεί να είναι ή να μην είναι σοβαροί, όμως είναι αριστεροί–, μερικούς ηπιότερους, οπωσδήποτε κάνα δυο φιλελεύθερους, επίσης αναθεωρητές –ο ένας από τους Απάτσι του χώρου– και μερικούς ουδέτερους, για να κρατάει η γέμιση. Πώς αποφασίζουν; Διά πλειοψηφίας. Η επιτροπή ως εθνική είναι και δημοκρατική. Να λοιπόν μια επιτροπή με την οποία κανείς δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει εκτός από τα μέλη της. Μια καθαρά ελληνική επιτροπή, κατάλληλη να τιμήσει τους αγώνες που έδωσε το έθνος για να επιτύχει την ασυνεννοησία. Και βέβαια, ουδόλως ενδιαφέρει εάν ο κ. Κιτρομηλίδης δεν συμφωνεί με τον κ. Λιάκο. Ενδιαφέρει, αντιθέτως, αν είναι σε θέση να πείσουν εμάς για το τι ήταν η Επανάσταση του 1821 και για ποιον λόγο ακόμη και σήμερα θεωρούμε ότι η ύπαρξή μας οφείλεται σε αυτήν.
Η πιο πρόσφατη παρέμβασή τους αναφέρεται στον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο. Μας εξηγούν ότι ο εθνικός μας ιστορικός «έθεσε τις βάσεις του πιο επιδραστικού και ανθεκτικού ιδεολογικού σχήματος». Λίγο πιο κάτω η εικόνα αποκτά σαφέστερο περίγραμμα. Η προσπάθειά του να ανατρέψει τις θέσεις του Φαλμεράιερ και να συνεχίσει τον Ζαμπέλιο εντάσσοντας το Βυζάντιο στην ελληνική ιστορία, οδήγησε στην εμπλοκή της «ιστοριογραφίας στα γρανάζια της εθνικής ιδεολογίας».
«Εθνική ιδεολογία», λοιπόν. Πώς θα σας φαινόταν αν έλεγαν ότι ο Παπαρρηγόπουλος έθεσε τις βάσεις για το πιο επιδραστικό και ανθεκτικό σχήμα της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων; Μήπως ο όρος «εθνική συνείδηση» οδηγεί προς συντηρητική απόκλιση; Με την ιδεολογία διατηρείς το δικαίωμα στην ελευθερία. Αν το έθνος είναι ιδεολογικό κατασκεύασμα, τότε δικαιολογημένα, εάν η ιδεολογία σου είναι διαφορετική, μπορείς να το αρνηθείς. Και γιατί έβαλε το Βυζάντιο στη μέση; Μα για να αποδείξει τη συνέχεια του έθνους. Κοινώς, για να υπηρετήσει την «εθνική ιδεολογία». Μήπως και η Άλωση της Πόλης είναι ιδεολόγημα; Αφήστε και το άλλο. Κοτζάμ ιστορικοί και βάζουν στο ίδιο καλάθι τη μνημειώδη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους –ένα λογοτεχνικό αριστούργημα– με ένα δημοσιογραφικού τύπου κείμενο που έγραψε για να αντικρούσει τον επίσης δημοσιογράφο Φαλμεράιερ.
Όλα αυτά μπορεί να φαντάζουν άκρως ανατρεπτικά, σαν το βίντεο με εκείνην που σφάζει το ελάφι. Όμως, είναι τόσο κοινότοπα όσο οι καθημερινές διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας. Όταν λέμε ότι η αριστερή ιδεολογία κυριάρχησε στη διανόηση τα χρόνια της Μεταπολίτευσης –και κατά συνέπεια στην εκπαίδευση– κάτι τέτοιο εννοούμε. Ανάμεσα στα θύματα αυτής της ηγεμονίας υπήρξε και ο Παπαρρηγόπουλος. Στην τάξη δίδασκαν την ελληνική ιστορία έτσι όπως αυτός την είχε διαμορφώσει, με το Βυζάντιο δηλαδή, όμως το όνομά του και το έργο του έμεναν στο περιθώριο. Ήταν αντιδραστικός, άσε που έγραψε στην καθαρεύουσα, και τότε η μόδα της προόδου ήταν ότι η σύγχρονη ελληνική γλώσσα δεν έχει καμία σχέση με την αρχαία, απόδειξη ότι το Βυζάντιο δεν ήταν κομμάτι της Ιστορίας μας. Ο Παπαρρηγόπουλος διαμόρφωσε την εθνική μας συνείδηση. Και αυτό που, αν δεν κάνω λάθος, θα γιορτάσουμε είναι η κοινή μας εθνική συνείδηση και όχι η ιδεολογία του ενός και του άλλου.
Ο Παπαρρηγόπουλος είναι ένα θέμα, το έργο της επιτροπής είναι ένα άλλο θέμα. Καλείται να ξαναγράψει την Ιστορία αυτών των 200 ετών; Ευγενές το έργο, δεν λέω, όμως πιστεύω ότι πολλά μέλη της θα συμφωνήσουν μαζί μου, ότι θυμίζει λίγο Σοβιετική Ακαδημία. Καλείται να θεραπεύσει τα εθνικά μας σύνδρομα; Να κάνει εθνική ψυχοθεραπεία; Να μας πει ότι πρέπει, επιτέλους, να δεχθούμε ότι η ένταξη του Βυζαντίου στην ιστορία μας είναι ιδεολογική; Ή μήπως καλείται να αναδείξει τη σημασία που έχει για εμάς η «γλώσσα» του 1821, οι συμβολισμοί που σχηματίζουν τη γεωγραφία της εθνικής μας συνείδησης και ταυτότητας – λέξη απαγορευμένη, αλλά δεν βρίσκω άλλη. Με δυο λόγια, μπορεί οι περισσότεροι να είναι καθηγητές, αλλά δεν είναι εκεί για να μας διδάξουν Ιστορία έτσι όπως την αντιλαμβάνονται.
Στην αρχή νομίζαμε πως το πρόβλημα της επιτροπής είναι επικοινωνιακό. Όμως είναι ουσιαστικό. Και οι καιροί ου μενετοί. Διότι, αν συνεχίσουν με τέτοια μυαλά, στο τέλος το σύνθημα της γιορτής θα είναι: «Όλα ήταν ένα ψέμα, μια ανάσα, μια πνοή».
Ο Παπαρρηγόπουλος είναι ένα θέμα, το έργο της επιτροπής είναι ένα άλλο θέμα. Καλείται να ξαναγράψει την Ιστορία αυτών των 200 ετών; Ευγενές το έργο, δεν λέω, όμως πιστεύω ότι πολλά μέλη της θα συμφωνήσουν μαζί μου, ότι θυμίζει λίγο Σοβιετική Ακαδημία. Καλείται να θεραπεύσει τα εθνικά μας σύνδρομα; Να κάνει εθνική ψυχοθεραπεία; Να μας πει ότι πρέπει, επιτέλους, να δεχθούμε ότι η ένταξη του Βυζαντίου στην ιστορία μας είναι ιδεολογική; Ή μήπως καλείται να αναδείξει τη σημασία που έχει για εμάς η «γλώσσα» του 1821, οι συμβολισμοί που σχηματίζουν τη γεωγραφία της εθνικής μας συνείδησης και ταυτότητας – λέξη απαγορευμένη, αλλά δεν βρίσκω άλλη. Με δυο λόγια, μπορεί οι περισσότεροι να είναι καθηγητές, αλλά δεν είναι εκεί για να μας διδάξουν Ιστορία έτσι όπως την αντιλαμβάνονται.
Στην αρχή νομίζαμε πως το πρόβλημα της επιτροπής είναι επικοινωνιακό. Όμως είναι ουσιαστικό. Και οι καιροί ου μενετοί. Διότι, αν συνεχίσουν με τέτοια μυαλά, στο τέλος το σύνθημα της γιορτής θα είναι: «Όλα ήταν ένα ψέμα, μια ανάσα, μια πνοή».
