Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλος.
Όλος ο αρχαίος πολιτισμός είναι ένας θεολογικός πολιτισμός. Το αγωνιώδες ερώτημα στη φιλοσοφία είναι το ερώτημα περί του ποιος είναι “το όντως Όν”.Τα περισσότερα θέματα των αρχαίων τραγωδιών είναι θρησκευτικά θέματα και περιλαμβάνουν καίρια θεολογικά ερωτήματα και προβλήματα.
Η Ενανθρώπιση του Θεού είναι η απάντηση του Oυρανού στη θρησκευτική και τη φιλοσοφική αγωνία του ανθρώπου, το Πάθος και η Ανάστασή Του νοηματίζουν τη ζωή και όλες τις πτυχές της.Η Εκκλησία επιθυμεί να αναγάγει τον άνθρωπο από τη σωματική άθληση στην κατά Θεόν άθληση. Να τον καλέσει από το αθλητικό στάδιο στο στάδιο των αρετών, προκειμένου τελικά πολύ πιο πέρα από μια εγκόσμια νίκη να κερδίσει τη νίκη απέναντι στο θάνατο.
Η αντίληψη ότι η Εκκλησία δεν ενδιαφέρεται για το σώμα αλλά μόνο για την ψυχή του ανθρώπου, είναι λανθασμένη. Η Ορθόδοξη πίστη μας δεν αποδέχεται τον πλατωνικό διχασμό, σύμφωνα με τον οποίο το σώμα είναι ο τάφος της ψυχής. Αποβλέπει στη θέωση όλου του ανθρώπου, που αποτελείτε από ψυχή και σώμα, και βέβαια ενδιαφέρεται για την ανακαίνιση ολοκλήρου της κτίσεως.Στην Αγία Γραφή αλλά και στην Πατερική Παράδοση πολλές φορές γίνεται αναγωγή από τη σωματική άθληση στην πνευματική άθληση. Ο λόγος του Αποστόλου Παύλου στον Τιμόθεο:«και εάν δε και τις αθλη ου στεφανούται εάν μη νομίμως αθλήση » είναι χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της θεωρήσεως των πραγμάτων.Ο αθλητής
δεν παίζει με το άθλημα, δεν διασκεδάζει, παρά το ότι θέλει ο ίδιος να αγωνίζεται και χαίρεται αγωνιζόμενος. Ο αθλητής ζει ζωή πειθαρχημένη και μαθητεύει σκληρά. Πίσω από ένα χρυσό μετάλλιο ή μια διάκριση κρύβεται πολύς αγώνας, πολύς μόχθος, κρύβεται σκληρή προπόνηση.Με την προπόνηση μαθαίνει πρωτίστως τα όρια των δυνάμεων και των ικανοτήτων του, αλλά και την ανάγκη και τους τρόπους να τα υπερβαίνει διαρκώς. Σε πολλά επίσης από τα αθλήματα μαθαίνει τη συλλογικότητα, την επιτυχία ως συνεργασία.Ο αθλητής είναι αποφασισμένος να υποστεί πολλά για να κερδίσει το στεφάνι της νίκης, από την άλλη πλευρά όμως γνωρίζει αυτό που σημειώνει και ο Απόστολος Παύλος προς τον Τιμόθεο, το ότι δηλαδή “και εάν δε και άθλη τις, ου στεφανούται εάν μη νομίμως αθλήση”.
Αυτό το “νομίμως αθλήση” δεν αρχίζει και δεν τελειώνει μόνο μέσα στο στίβο, αλλά περιλαμβάνει και τον τρόπο της προετοιμασίας του. Περιλαμβάνει την εγκράτειά του, την άσκησή του, την πειθαρχία και την επιμονή του, την υπακοή του και στους κανόνες και στον δάσκαλό του, τον προπονητή του.
Στο σημείο αυτό θέλω να σημειώσω ότι η προπόνηση προϋποθέτει προπονητή, στον οποίον ο αθλητής εμπιστεύεται την προετοιμασία του και γνωρίζει ότι του οφείλει τη νίκη του. Η ύπαρξη του προπονητή έχει μεγάλη σημασία για την άθληση.
Ο προπονητής γνωρίζει τη μέθοδο για να κάνει τον αθλητή να αποδώσει στον καλύτερο
βαθμό. Έχει σαφή γνώση της αθλήσεως, γνωρίζει καλά τη φυσική κατάσταση του αθλητή και, με την ειδική μέθοδο που γνωρίζει και χρησιμοποιεί, προσπαθεί σταδιακά να ανεβάσει τον αθλητή στο επίπεδο που μπορεί να αποδώσει και να επιτύχει το σκοπό του.Χωρίς προπονητή είναι αδύνατον να γίνει κανείς καλός αθλητής. Η ύπαρξη του προπονητή έχει ακόμη την έννοια της υπακοής και της πειθαρχίας. Ένας σωστός αθλητής υπακούει και σέβεται τον προπονητή του, αποδέχεται και τηρεί – μετ΄ ευλαβείας πολλές φορές-τις υποδείξεις του, πειθαρχεί στις εντολές του.Ανάλογη είναι η εμπειρία των πνευματικών αθλητών. “Δώσε αίμα και λάβε πνεύμα” λέγει κάποιος από αυτούς, ενώ έτερος θα παρατηρήσει ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίσει τον Θεό “εν αναπαύσει και πλατυσμώ”. Όλη η ζωή της Εκκλησίας – είτε αφορά τους μοναχούς είτε τους εις τον κόσμον αγωνιζομένους Χριστιανούς – έχει ασκητικό χαρακτήρα, είναι μια διαρκής άθληση.Η άσκηση είναι το καλύτερο εργαλείο για την ανόρθωση της ψυχής και τη σωστή σχέση της με το σώμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι η άσκηση είναι ο σκοπός της πνευματικής ζωής. Είναι το μέσο για την επίτευξη του σκοπού, που είναι η θέωση του ανθρώπου.
Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι μια κατ΄ εξοχήν ασκητική-αθλητική περίοδος, είναι η είσοδος στο Στάδιον των Αρετών, το οποίο έχει ήδη ανοιχθεί και κληθήκαμε- όσοι θέλουμε να αγωνισθούμε- να προσέλθουμε αναλαμβάνοντας τον καλόν της νηστείας αγώνα. Το άθλημα αυτό της νηστείας, όπως εξηγεί με τους υπέροχους ύμνους των ημερών, δεν αφορά μόνο το σώμα του ανθρώπου, αλλά τον όλον άνθρωπο, διαφορετικά το άθλημα αυτό δεν είναι “ευάρεστον τω Κυρίω”. Άσκηση είναι η αγάπη, είναι η άσκηση της αγάπης, όπως ολοκάθαρα φαίνεται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής των Αποκρέω.
Ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης
τονίζει ότι: “στάδιον ο κοινός των ανθρώπων βίος εστί, οις αντίπαλός εστίν η κακία, πολυτρόπως τοις δολεροίς παλαίσμασι καταγωνιζομένη τους προσπαλαίοντας ”.Ο Χριστιανός σε πολλά χωρία της Καινής Διαθήκης θεωρείται ως αθλητής, αγωνιστής, παλαιστής, που αγωνίζεται τον καλόν αγώνα της πίστεως. Σε όλη τη Λατρευτική πράξη οι Άγιοι είναι οι αθλοφόροι Κυρίου, που πότισαν τη γη με το αίμα τους, και το μαρτύριό τους χαρακτηρίζεται σαν άθληση.
Όπως στα σωματικά, όμως, η ύπαρξη του προπονητού παίζει καίριο ρόλο, το ίδιο συμβαίνει και στα πνευματικά. Ο Χριστιανός χρειάζεται έναν πνευματικό προπονητή, μύστη των μυστικών όλων των πνευματικών αθλημάτων, για να μαθαίνει στην υπακοή και να αποκτήσει την πνευματική γνώση. Πνευματική ζωή χωρίς πνευματικό πατέρα και καθοδηγητή- και μάλιστα έμπειρο- δεν είναι δυνατόν να κατορθωθεί και ο ασκούμενος στα πνευματικά παλαίσματα Χριστιανός είναι πολύ εύκολο να πέσει σε πλάνη.
Να τονίσουμε επίσης ότι η άσκηση είναι δίχως νόημα, ευλογία και αγιασμό, αν είναι απομακρυσμένη από την υπακοή στην Εκκλησία. Η δίαιτα δεν έχει καμιά σχέση με τη νηστεία, η αγρυπνία με την αϋπνία, η μοιρολατρική στάση απέναντι στη φτώχεια με τη συνειδητή απόρριψη του περιττού και την εντρύφηση στην απλότητα.Συχνά ο νους μας είναι νοσηρός. Κάνουμε λοιπόν αυτό που λέγει ο Κύριος στο Ευαγγέλιο, αυτό που οι Θεοφόροι Πατέρες ορίζουν στους ιερούς Κανόνες και αυτό που επιτρέπει ο Πνευματικός μας Πατέρας. Η αυθαιρεσία, η πρωτοτυπία, η ανυπακοή είναι άγνωστα για την Ορθόδοξη άσκηση.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία προσφέρει στον άνθρωπο μια μοναδική πνευματική οδό, η οποία ολοκληρώνει τη σωματική γυμνασία και προετοιμασία του αθλητή, τον απεγκλωβίζει από τη μονομέρεια, η οποία οδηγεί πολλές φορές σε μη αθλητικούς δρόμους και τελικώς, πέρα από τις ανθρώπινες διακρίσεις και τα μετάλλια, τον οδηγεί στη νοηματοδότηση της ζωής του και στη μέγιστη νίκη, τη νίκη απέναντι στο θάνατο, και στο μέγιστο έπαθλο, τη Βασιλεία του Θεού.
Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλος.
http://theomitoros.blogspot.com
